57

TT*

MORFOLOGIA

Odmianę powyższą mają nazwiska polskie (obcego pochodzenia) i obce, np. LINDE, HANDKE, FRYCIE, RABELAIS (wymowa [rabie]). Jej cechą charakterystyczną jest końcówka -em w N i Mc lp i końcówki rzeczownikowe -owie, -ów w lm. Istnieją jednak wyraźne opory w tworzeniu form Im z wyjątkiem mianownika (jeśli są odmieniane, końcówki przymiotnikowe po -k- i miękkich zaczynają się od -i). Formy nazwisk francuskich zachowujących oryginalną pisownię końcowego -e pisane są z apostrofem, np. Rabelais’go.

Przypominamy, że rzeczowniki SĘDZIA, HRABIA, MARGRABIA, obok typowej odmiany rzeczownikowej, mają w lp również końcówki przymiotnikowe: D, B -ego, C -emu, N, Mc -im, dwie pierwsze obecnie częściej używane niż rzeczownikowe (por. wyżej, s. 103).

2.4.1.2. Rzeczowniki żywotne

Jest to niewielka grupa urzeczownikowionych nazw własnych zwierząt, np. KUSY, WRONY; ze względu na synkretyzm D = B lp zaliczane są tu nazwy tańców typu CHODZONY, ZBÓJNICKI. Odmiana tych rzeczowników jest bardzo podobna do męskoosobowej klasy A, z wyjątkiem M, B, W lm z końcówką -e niewywołującą oboczności. Ich końcówki są więc następujące:

	Lp	Lm
M	-y/i	-e
D	-ego	-ych/ich
C	-emu	-ym/im
B	-ego	-e
N	-ym/im	-ymi/imi
Mc	-ym/im	-ych/ich
W	-y/i	-e

Końcówki z -i stoją po miękkich, w tym por. Kusy, Kusym : zbójnicki, zbójnickim.

2.4.1.3. Rzeczowniki nieżywotne

Stanowią one zupełny margines odmiany przymiotnikowej i z pochodzenia są przymiotnikami, np. HALNY. Ich odmiana różni się od powyższej synkretyz-mem form B = M lp.

r

119

FLEKSJA. ODMIANA RZECZOWNIKÓW

■    2.4.2. Deklinacja nijaka

Występuje tu tylko jedna klasa deklinacyjna M lp -e, np. CZESNE, WYCHODNE, FRYCOWE, a także nazwy miejscowe typu ZAKOPANE, WYSOKIE MAZOWIECKIE (które nie mają form liczby mnogiej). Ich odmiana jest następująca:

	Lp	Lm
M	-e i	-e
D	I -ego	-ych
C	-emu	-ym
B	-ę	-e
N	-ym, -em	-ymi
Mc	-ym, -em	-ych
W	-e	-e

Końcówkę -em w N i Mc lp norma językowa nakazuje stosować w formach nazw własnych, np. w Zakopanem.

2.4.3. Deklinacja żeńska

Tworzy ją jedna klasa deklinacyjna M lp -a rzeczowników typu KRÓLOWA, PRZEKĄTNA, ŚREDNIA, nazwiska typu WOLSKA, BAJEROWA i nazw miejscowych, np. BIAŁA, WYSOWA. Ich odmiana jest następująca:

	Lp	Lm
M	-a	-e
D	-ej	-ych/ich
C	-ej	-ym/im
B	-ą	-e
N	-ą	-ymi/imi
Mc	-ej	-ych/ich
W	-a, -o	-e

Końcówka W lp -o stosowana jest głównie przy nazwach miejscowych zakończonych na -owa, np. Częstochowo (też królowo). Końcówki zaczynające się od -/ stoją po tylnojęzykowych i zmiękczają je na li i podobnie wpływają na tylnojęzykowe -ej i