59

3. ODŻYWIANIE SIĘ ORGANIZMÓW

Schemat przekroju blaszki liściowej rośliny dwuliściennej

kutykula skórka górna (epiderma)

miękisz palisadowy (mezofil)

chloroplasty miękisz gąbczasty (mezofil) ksylem (drewno) floem (łyko) skórka dolna

komórki szparkowe

miękisz gąbczasty (mezofil - z. stwory międzykomórkowe tworze sysre-łów, którymi substancje gazowe lat*-: dują w głąb liścia

•    skórka dolna — zawierG liczne ccc szparkowe

•    komórki szparkowe - umożliwicie -

kanie i otwieranie szparek na skuTe? : turgoru komórek szparkowych

szparka - pozwala na wymianę ęc: między komórkami przeprowadzane -syntezę a atmosferą

regulują wymianę gazową i transpirację szparkowa

Otwieranie aparatów :

—► jony potasu —woda

Szparki są otwarte, gdy:

-    wewnątrz komórki panuje niskie stężenie C0₂,

-    jest duże natężenie światła, ale komórki mają jednocześnie wysoki turgor.

kutykula - substancja o charakterze wosku, ogranicza nadmierną utratę wody

skórka górna (epiderma) - jest przepuszczalna dla światła

miękisz palisadowy (mezofil) - zawiera bardzo dużo chloroplastów, które wraz z cyto-plazmą mogą się przemieszczać po obwodzie komórki, tak aby przyjąć pozycję najdogodniejszą dla absorpcji światła

ksylem (drewno) - transportuje wodę i sole mineralne do liści

floem (łyko) - transportuje produkty fotosyntezy (sacharozę) z liści do innych części rośliny

Aparaty szparkowe

Szparka (A - otwarta, B - zamknięta)

1.    Komórki szparkowe - ściana komórkowa od strony szparki jest gruba i nierozciągliwa, a ściana komórkowa od strony zewnętrznej jest cieńsza i łatwiej się rozciąga

2.    Komórki przyszparkowe nie zawierają chloroplastów

Otwieranie i zamykanie szparek

Szparki są zamknięte, gdy:

-    powietrze jest suche,

-    liść jest nagrzany,

-    komórki skórki w wyniku stresu wywołanego suszą wydzielają kwas abscysy-nowy (ABA).

wych polega na zw^:e-s^ turgoru, tzn. na więksi " nieniu ich komórek. wzrostu uwodnienia ^L‘ szparkowych polega rc:

-    aktywnym transporcie • i* K⁺ i CL do komorę¹' en wych dzięki pompie ~ -azowej;

-    hydrolizie skrobi c°^v'^: ca glukoza przeks- " w jabłezan);

-    jabłezan i jony eon

tencjał soku komć ■ który powoduje ^c-' ' _ pobieranie wody - ■ morki szparkowe i wzrost ich rozmień-"

-    zewnętrzne, ^c£r' ~

komórek operat'-    .

uwypuklają s? ‘. _ szparkę, przez ____ transpiracja: intem<^v piraqi jest propan-siły ssącei liścia.

Chloroplasty

•• • 3c'asty to półautonomiczne organelle komórkowe biorące .» procesie fotosyntezy.

Barwniki fotosyntetyczne

:.zcwa chloroplastu gronowego roślin nasiennych, mszaków jcprotników (chloroplasty zielenic i protistów roślinopodobnych

9

d

podwójna btona plazmatyczna: zewnętrzna - dobrze prze-t.szciainc oraz wewnętrzna - słabo przepuszczalna : - mną motriks chloroplastu), w której zachodzą reakcje fo-•csyntezy niezależne od światła (cykl Calvina)

: - grona ;l.poj. granum) - stos płaskich błonowych pęcherzy-. .. oranych tylakoidami, w których zachodzą reakcje fotosyn--aleine od światła

j - tv;c<oidy stromy łączą tylakoidy gran y - ybosomy odpowiadają za biosyntezę części białek - ..osra cząsteczka DNA (chIDNA) z zakodowaną informacją ; części białek chloroplastu : - *raple tłuszczu r - dama skrobi asymilacyjnej

Podział plastydów

PROPLASTYDY (bezbarwne) PLASTYDY

bezbarwne

i

leukoplasty

~—^:—i-i

• -dasty    ełajoplasfy    proteoplasły

' -~cdzq _ gromadzą    - gromadzą

tłuszcze    białka

I

barwne

chloroplasty    chromoplasty

- zawierają    - zawierają

chlorofile    karotenoidy

i karotenoidy (rodoplasty, feoplasty)

Widmo absorpcji chlorofilów

AGNETYCZNEGO

:ZŁOWIEKA

^*°rafili na tle widma elektromagnetycznego światła białego

Długość

fali

Jnml

Barwniki aktywne fotosynte-tycznie obejmują trzy grupy: chlorofile, karotenoidy i fiko-biliny (fikocyjanina i fikoery-tryna).

Chlorofile są najważniejszymi barwnikami fotosyntetycznymi roślin, ponieważ tylko one „inicjują" fotosyntezę.

a i b

Widmo czynnościowe - wykres zależności szybkości fotosyntezy od długości fali świetlnej.

Widmo absorpcyjne - wykres zależności ilości zaabsorbowanego światła padającego na barwnik fotosynłetyczny od długości fali świetlnej.

Absorpcja światła przez barwniki fotosyntetyczne pełni zasadniczą rolę w inicjowaniu fotosyntezy. Liście są zielone, ponieważ pochłaniają światło niebieskie (400-450 nm) i czerwone (650-700 nm).

3. ODŻYWIANIE SIĘ ORGANIZMÓW