5 (437)

Koni* i itii/ni i eksperyment Ascha Jako członek grupy pragniesz jej nieustannej akceptacji. a zatem jesteś skłonny podporządkować się normom grupowym. Istnieją wyraźne dowody na to, że grupa może wywierać silny nacisk na swoich członków w celu zmiany ich postaw i zachowań, tak aby były zgodne ze standardem grupy. Oddziaływanie grupy zademonstrował Solomon Asch w eksperymencie zaliczanym do klasyki psychologii społecznej⁴.

Asch podzielił badanych na grupy siedmio- lub ośmioosobowe, które miały porównywać dwie karty, trzymane w ręku przez eksperymentatora. Na pierwszej karcie była narysowana jedna linia, a na drugiej trzy linie różnej długości. Jak pokazuje ramka 7-2, na karcie z trzema liniami wyrysowana jest jedna o takiej samej długości jak znajdująca się na karcie z pojedynczą linią. Badana osoba miała powiedzieć głośno, która z trzech linii odpowiada linii pojedynczej. Jak widać, różnica była dość wyraźna; w normalnych warunkach popełniano mniej niż 1 procent błędów. Co się jednak stanie, kiedy wszyscy członkowie grupy zaczną udzielać błędnych odpowiedzi? Czy nacisk na podporządkowanie spowoduje u nieświadomej osoby zmianę zdania, tak aby pasowało ono do pozostałych odpowiedzi? O tym właśnie chciał się przekonać Asch. Kolejność odpowiedzi ustalił więc w ten sposób, że osoba nie wtajemniczona wypowiadała się ostatnia.

Eksperyment rozpoczęto kilkoma zestawami ćwiczeń polegających na porównywaniu wielkości. Wszyscy uczestnicy podawali poprawne odpowiedzi. W trzeciej serii jednak pierwszy z badanych popełnił oczywisty błąd, wskazując linię C (zob. ramka 7 2). Następna osoba powtórzyła błędną odpowiedź, tak samo jak kolejni uczestnicy. Nieświadomy uczestnik eksperymentu wiedział, że taka sama jak X jest linia B, lecz wszyscy powiedzieli C. Musiał zatem zdecydować, czy wyrazić publicznie spostrzeżenie, które różni się od stanowiska pozostałych uczestników, czy udzielić odpowiedzi Zgodnej z poglądami innych mimo głębokiej pewności, że jest błędna.

Ramka 7-2. Przykłady kart zastosowanych w eksperymencie Ascha

	X	•	ABC

Bo serii eksperymentów i prób badania Ascha wykazały zgodność opinii w około 35 procentach, co oznacza, że w tylu procentach prób badani udzielali odpowiedzi, o której wiedzieli, iż jest błędna, ale zgodna ze stanowiskiem innych członków grupy.

('o możemy wywnioskować z tego eksperymentu? Jego wyniki wskazują, że niektóro normy grupowe skłaniają nas do konformizmu. Chcemy być członkami grupy i unikamy ujawniania odmienności. Uogólniając, można powiedzieć, że w razie wyraźnej różnicy pomiędzy własną opinią o faktach obiektywnych a opinią innych członków grupy jednostka odczuwa bardzo silną presję, aby podporządkować swoje stanowisko pozostałym.

Spójność

Grupy różnią się spójnością, czyli stopniem, w jakim ich członkowie są ze sobą związani i odczuwają motywację do pozostania w grupie. Niektóre grupy robocze są spójne na przykład dlatego, że ich członkowie spędzają ze sobą dużo czasu, dlatego że niewielka liczebność grupy sprzyja bliskim kontaktom, a niekiedy dlatego że grupa doświadcza zagrożenia z zewnątrz, co skłania jej członków do zacieśniania więzi. Spójność jest ważna, ponieważ zauważono, że ma związek z wydajnością grupy⁵.

Badania zgodnie wykazują, że związek pomiędzy spójnością a wydajnością zależy od ustalonych przez grupę norm efektywności. Im spójniejsza grupa, tym bardziej jej członkowie skupiają się na jej celach. Jeżeli normy efektywności są wysokie (np. duża wydajność, dobra jakość, współpraca z osobami spoza grupy), to grupa spójna będzie bardziej wydajna niż mniej spójna. Znaczna spójność i niskie normy efektywności sprawiają, że wydajność jest niewielka. W razie małej spójności i wysokich norm wydajność wzrasta, ale w mniejszym stopniu niż w sytuacji dużej spójności i wysokich norm. Niewielka spójność i niskie normy nie mają wpływu na wydajność pracy. Zasady te pokazuje ramka 7-3.

Ramka 7-3. Zależność pomiędzy spójnością a wydajnością grupy

>s

a

E

o>._

I s

<D *=

° « ‘O O) '</> v-o o c — *o o

U)

N

Spójność

Duża

Mała

Duża

Mała

r
Silny wzrost	Umiarkowany
wydajności	wzrost wydajności
	Brak istotnego
Spadek	wpływu
wydajności	na wydajność
V

Co możesz zrobić jako menedżer, żeby przyczynić się do spójności grupy? Spróbuj wykorzystać jedną lub kilka z następujących wskazówek: (1) zmniejsz grupę, (2) zachęcaj do uzgadniania celów grupowych, (3) zwiększ wymiar wspólnie spędzanego czasu, (4) podnieś rangę grupy i stwarzaj wrażenie, że niełatwo zostać jej członkiem, (5) pobudzaj rywalizację z innymi grupami, (6) przyznawaj nagrody raczej grupie niż jej członkom oraz (7) fizycznie odizoluj grupę⁶.

Wielkość grupy

Czy wielkość grupy ma wpływ na ogół jej zachowań? Odpowiedź jest zdecydowanie twierdząca⁷. Wykazano na przykład, że mniejsze grupy wykonują zadania szybciej niż większe. Jednak gdy chodzi o rozwiązywanie problemów, większe grupy konsekwent nie radzą sobie lepiej niż mniejsze. Przełożenie tych spostrzeżeń na konkretne liczby jest trochę ryzykowne, lecz możemy podać pewne prawidłowości. Duże grupy mają

(07