600 (2)

RT7DY I FABRYKI ZELAZNE SZWEDZKIE.

547

niektóremi częściami są dołki , pomiecioną stał miotem kuią, odkutą pizc-daią. Młot Waży 12. Ihsur.ć, w walc iest ; 2. ramion, które njioc podnoszą; *w Szweoyi młot nie biega tak prędko, iak w Anglii, koniec kpiący ma obszerniejszy. od Angielskiego. Stal, którą mają pod "miot podkładać, wygrzewaią przy węglach ziemnych, bo mniemają, że gdyby re wygrzewano przy węglach drewnianych., iżby stawała się gorsza. Oprócz tego Szwedzi stal bardzicy rozpalają, niż Anglicy, z tym wszystkim pod miotem nie pada się , co itst dowodem, iż żelazo, E którego ią robią, iesr bardzo dobre, /i Szwcrizkiey stali nie robią sprężyn , z czego wnieść najeży , źe w tey mierze Szwedzi nic są tak biegli., iak Anglicy.

Szwedzi sztaby stalowe kuią małe, podobne'do sztab Koryntyiskich , które z surowcu kuią ; dla tego-. 2aś robią Sztabin małe , aby swoię stal za Koryntyiską mogli przedawać , zowią ią stalą Wenecką. Szwedzi własną stal wprzód hartnią, a dopiero ptzedaią , hartują zaś stal w piecu, w którym iest krata żelazna dłuższa trochę od sztab , które na 3. scopy długie bywa-ią ; na. owcy kracie ułoży wszy sztaby, węglami drewnianemu rozpabiią ie, rozpalone w wodę wrznesią, aby się zahartowały , przeto stal Szwedzka iest krucha. Wal oprócz miota wielkiego , podnosi .mnioyszy ważący 3. lisptmA, drugi młot pręózcy biega , ponieważ go 14. ramion podnosi.

W Szwecyi iest lulka iabryk znacznych, w których leią armaty, lecz że ie i leią i wiercą tak iak w Norwegii okpło Mon, o czem niżey, w ięc opisanie takowe pomijam. Piec przy którym leią armaty wystawiony iest między Miastami ,Yytfofiag i Mctliapmg w SttAętmar.n, Dziedzicem iego iest Baron Staęielbcrg. Z pomienionego pieca wydaią surowcu około igoo. albo około zono. izytUHlów , iuż w armatach od 24. albo od 12. [iuituw , iuż bombach, iuż kulach , których wiele zn granicę wysyłaią.

Pomieńiony piec iest podwóyny, podobny do opi.sauego nż żarcie 325, którego zaprawy są odiysowane Planchc II. 4. SeB: Fig: D. Obydwa pitce idą ciągło przez 7. miesięcy. Rudy, które w pomienionym piecu topią, są podobne do )Iirc:l.1 ndsskicb i Damnoiynkicb, przeciąż mnią cam jedne czar-nieyszą od wspomnionych , w ktorey wiele ytrnzaw znayduie się, i która składa się 2 blas2ck dosyć szerokich. Rudy do pieca sprowadzaią. po części 7. Roslagii, po części z dołów na pólcory mile od Nykioping odległych, obydwie rudy wydatkiem żelaza mało różnią się, wraz zmieszane od 100. daią go., procentu. Nim rudy w pice wsypią, wprzód ie rosztuią ; na każdy raz rosztuią rudy okuło 200. szyjutilów. Przepaliwszy rudę , tłuką na kawałki w młynie końskim , to iest: na walcu pionowym , który konie ciągnąc obła. esią , iest kolo palczastc, nisko osadzane , nad kolom iest podłoga, po kto-rcy konie chodzą , kolo palczaste zaczepia cewy na walcu młotowym będące , walec wykręca się , ramion 4. rzędy podnoszą 4. mioty , które rudą tłuką. Różue rudy gatunki wraz mięszaią , do rudy dodaią kamienia wapien, nego białego., który w po blisko a ci biorą.

Aby Maystrowie armatę od 24. funtów mogli odlać, materyal stopiony przez półtrzccia dnia w piecach trzymaią; mnieysze * armaty leią w krótszym czasie. Armata od 24. funtów, waży około 20. my/antiw, albo óc. cetna-rów. Ponieważ pi2y pomienionym piecu, uiciuasz fryszerek, przeto pozo-W ww a    stale