64 65 (12)

czyn w chorobach naczyniowych utrzymujemy temperaturę w budkach świetlnych w granicach 34—37°C (optymalna 35°C). Budka powinna być wyposażona w termoregulator.

Odległość pomiędzy źródłem światła a skórą należy również tak ustalić, aby intensywność światła nie przekraczała tolerancji na ciepło. Uczucie ciepła powinno by< przyjemne, nie może byc uczucia parzenia, zwłaszcza na małej przestrzeni.

Należy również upewnić się, zwłaszcza w przypadkach niedowładów i porażeń, czy chory nie ma zaburzeń czucia. Sprawdzamy czucie temperatury przez przyłożenie probówek wypełnionych gorącą i zimną wodą. Gdy u chorego stwierdzimy zaburzenia czucia, postępujemy podczas naświetlań ostrożnie.

Urządzenia ochronne

Okulary. Gdy stosujemy naświetlanie twarzy lub klatki piersiowej, oczy chorego powinny być odpowiednio osłonięte. Wystarczają do tego okulary słoneczne z ciemnego szkła. Można je zastąpić osłoną z grubego kartonu w postaci dwóch owalnych tarcz wielkości oczodołu,

umocowanych za pomocą cienkiej taśmy, przeciągniętej przez wycięte w nim otwory (ryc. 15). Płatek gazy lub waty umieszczony pomiędzy kartonem a powieką chroni gałki oczne od ucisku i stanowi zabezpieczenie higieniczne.

Przesłony lamp. Mimo że uszkodzenia szpul w lampach emitujących promienie IR długofalowe zdarzają się stosunkowo rzadko, powinny one posiadać przesłony. Przesłony zbudowane są przeważnie w postaci siatki, która pochłania niewielką ilość energii świetlnej. Przesłona stanowi również zabezpieczenie przed nieuważnym zetknięciem się pacjenta ze szpulą.

Uszkodzenia

Dla promieni podczerwonych maksymalna tolerancyjna temperatura na powierzchni skóry wynosi 43,8°C, a bezpośrednio pod skórą 47,8°C (wg Wattkinsa).

Nadmierne dawki promieni podczerwonych mogą wywołać oparzenia termiczne (cieplne), zwłaszcza u chorych dotkniętych zaburzeniami czucia lub ze zmniejszoną tolerancją na ciepło. Istnieje również duża możliwość uszkodzenia blizn i bliznowców (keloidów). Blizny zbudowane z tkanki łącznej przeważnie nie posiadają naczyń krwionośnych i energia cieplna łatwo ulega w nich nagromadzeniu.

Ochrona oczu chorego i osoby nadzorującej zabieg jest konieczna ze względu na możliwość powstania uszkodzenia soczewki w postaci zaćmy (katarakty). Oczy robotników pracujących w fabrykach chemicznych są specjalnie wrażliwe lub uczulone na światło. Występują wtedy u nich objawy zapalenia spojówek. Ostre, silne światło działa również szkodliwie na spojówkę, siatkówkę, tęczówkę i ciałko rzęskowe.

Przedawkowanie może wywołać uszkodzenie skóry w postaci oparzenia cieplnego. Rozróżniamy trzy stopnie oparzeń cieplnych:

Oparzenia pierwszego stopnia dają intensywny rumień z towarzyszącym mu obrzękiem skóry i tkanki podskórnej. Wytwarza się obraz przypominający stan zapalny skóry. Odczyn ustępuje po kilku dniach.

W oparzeniach drugiego stopnia oprócz silnego odczynu rumieniowego występują na skórze pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Po kilku dniach złu-szcza się odwarstwiony naskórek i ubytki pokrywają się naskórkiem. Mogą wytworzyć się powierzchowne cienkie blizny.

W oparzeniach trzeciego stopnia dochodzi do martwicy skóry, tkanki podskórnej, a czasami i głębszych warstw tkanek. Zejściem tego stanu jest wytworzenie się głębokich blizn. Gojenie się ubytków po martwicy jest długotrwałe. W procesie tym najpierw dochodzi do oddzielenia tkanek martwiczo zmienionych, a potem do wytworzenia ziarniny, która przetwarza się w bliznę.

TECHNIKA NAŚWIETLANIA LAMPĄ SOLLUX

Do naświetlań ogólnych oraz dużej powierzchni ciała używamy dużego modelu lampy Sollux z reflektorem bez tubusów. Odległość naświetlanej powierzchni od żarówki wynosi 100 do 120 cm. Reflektor należy tak ustawić, aby światło lampy padało równomiernie na powierzchnię naświetlaną.

Do naświetlań miejscowych stosujemy tubusy, zakładając tubus większy, gdy pole naświetlania jest średniej wielkości, i mały (czyli łącznie dwa tubusy), gdy naświetlamy małe pola. Odległość w pierwszym przypadku, mierzona od otworu tubusa, wynosi około 30—40 cm, w drugim zaś przypadku kilka lub kilkanaście cm, zależnie od indywidualnej wrażliwości chorego lub wskazań.

Jeśli model lampy Sollux nie posiada tubusów, możemy je zastąpić użyciem zasłon z płótna. Zasłony ograniczają powierzchnię naświetlaną, a poza tym uzyskuje się intensywniejsze przegrzanie wskutek ochrony przed utratą ciepła, ponieważ nie dopływa chłodne powietrze z otoczenia.

Podczas naświetlań miejscowych stosujemy często filtry. Filtry czerwone stosujemy w wysiękowych stanach zapalnych, w uszkodzeniach

5 — Medycyna fizykalna 65