6

o idoulo członka określoną) społeczności. Informacje to stanowiły podstawy wiedzy pedagogicznej.

Przyswojenie tej wiedzy wymagało pewnego treningu intolektualnego i doświadczenia. Początkowo było ono udziałem tylko tych osób, któro przygotowywały przedstawicieli dorastającego pokolenia do uprawianego przez siebie zawodu, włącznie z przywództwem w grupie. Z czasom jednak stało się ono działaniem samoistnym wykonywanym przez profeąjonalnie przygotowanych łudzi - nauczycieli. Kiedy pojawili się wychowawcy zawodowi - czyli nauczyciele, wychowanie stado sio działalnością społeczną.

Działalność ta podlegała przeobrażeniom. Od prostego przokazywonia wio-dzy o wychowaniu niąjoko z ojcu na syna, jednego wychowawcy drugiomu, po profesjonalne studia przygotowującego nauczycieli do ksztolconia innych nauczycieli - pracujący cli bezpośrednio z dziećmi i młodzieżą. Pojawiła się nauka o wychowaniu profesjonalnym. Wychowanie stało się odtąd społeczną działalnością o wysokim poziomie uznwodowicnia i prawnych regułach funkcjonowania społecznego.

W przekonaniu B. Suchodolskiego (1991) w dziejach kultury duchowej człowieka możno wskazać na trzy etapy w rozwoju problematyki wychowawczą). W okresie pierwszym występuje wychowanie naturalne, wychowanie, które dziś nazwalibyśmy zjawiskiom społecznym. Jednak rozwój ekonomiczno-•społeczny wymusza konieczność przygotowywania specjalistów w różnych dziedzinach funkcjonowania grupy społeczną). Pojawia się typ wychowania celowego na tle naturalnego. Powstają pierwsza instytucje edukacyjne - nauka zawodu w domu obcym. Te instytucje można traktować jako nowego typu społecznej działalności człowieka - edukacyjnej. Umasowienie wykształcenia elementarnego, powstanie szkół i wprowadzenie obowiązku szkolnego dopełniły ten obraz rozwoju wychowania jako społeczną) działalności. Dzisuy dominuje w kulturze wychowanie jako społeczna działalność z niewielkimi obszarami wychowania naturalnego - czyli wychowania rozumianego jako Zjawisko społeczne.

2.3. Status naukowy teorii wychowania

Pojęciem status określa się miejsco jokiąjś dziedziny wiedzy, osoby, czy instytucji pośród innych mieszczących się w tokiąj samej kategorii rzeczy czy zjawisk. Status naukowy określoną) dyscypliny wiedzy wskazuje zatem na jąj uszeregowanie wśród innych nauk.

Od samego początku swego istnienia jako dysąypliny akademickiej pedagogika, a wraz z nią większość jąj subdyscyplin, musiała ciągłe uzasadniać swój status naukowy. Pedagogikę krytykowało się i nadal krytykuje doeyć po-wszochnie za brak wyrośnie wyodrębnionego przedmiotu badań, za brak swoistych metod analizy rzeczywistości, wroazde za brak precyzyjnych tor-minów naukowych opisujących badane przoz pedagogów zjawiska.

Ton dosyć powszechny atak przedstawicieli nauk społecznych no pedagogikę wynika nie tylko z joj słabości metodologicznej, ale również i z tego, żo pedagogika analizuje zjawiska i procesy społeczne, któro stanowią także przedmiot zainteresowań badawczych reprezentantów tamtych nauk. Dzisiąj zakresy przedmiotów badań w naukach spolocznych krzyżują się. Stąd wielo dyscyplin zajmuje się podobnymi, albo nawot tymi samymi zjawiskami opisując je jodnok w nieco innych perspektywach teoretycznych. Współczesna nauka bada zjawiska i procesy w sposób intersycyplinamy, z udziałom przedstawicieli wiolu różnych nauk szczegółowych.

Wydąjo się, iż warto przyjrzeć się podstawowym problemom metodologicznym teorii wychowania, jakie narosły w toku jej rozwoju i jakich nie jest w stanie przezwyciężyć także dzisiąj, w końcu XX wieku. Problomy to dotyczą przode wszystkim: ustalenia precyzyjnego przodmiotu badań, stworzenia swoistej tylko dla tąj dyscypliny aparatury pojęciowej oraz specyficznych metod gromadzenia informacji o interesujących pedagogów zjawiskach społecznych.

Metodologia jest dziedziną wiedzy ustaląjącą procedury postępowania badawczego, jaat teorią metod badawczych, a także teorią analizy zobranego materiału i jego prezentacji. Problemy metodologiczne danej nauki zatem dotyczą właśnie określenia tego, czym dana nauka się ząjmuje, jak gromadzi wiedzę o tym czymś właśnie i jak opisuje to cod w publikacjach naukowych.

Metodologia jest refleksją nad sposobami gromadzenia informacji, nad ich porządkowaniem i wykorzystywaniem do kreowania pewnych twierdzeń i teorii. Nie ząjmuje się zaś konkretnymi badaniami i treścią pozyskanych w toku badań informacji. Ustala tylko prawidłowość procedury postępowania badawczego z zastosowaniem reguł logiki. Nauka opisuje świat w sposób statyczny. F ragmen tary z uje go. kawałkuje, aby wyjaśnić różne aspekty jego funkcjonowania. To, co w naturze* dynamiczne i pełne tycia w opisie naukowym staje się czymś sztywnym, a nawot można powiedzieć, skostniałym. To niedoskonałości poznania naukowego, a zwłaszcza jego prezentacji, pomimo podejmowania różnych prób zdynamizowania opisywanego fragmentu rzeczywistości poprzez zastosowanie nowych środków audiowizualnych do nauki, zostały napiętnowane w niektórych nurtach filozofii i w sztuce. Ale tylko w takiej filozofii, która opiera swoje poznanie na intuicji, wczuciu w przedmiot poznania, tylko w takiej sztuce, która apeluje do wyobraźni odbiorców i najpełniej ujawnia wyobraźnię twórcy. Zdaniem niektórych badaczy nauka segmentuje poznanie rzeczywistości, czyni je statycznym, schematycznym i niepełnym.

Jednak większość systmnów filozoficznych opiera się na odkryciach naukowych, na dorobku badawczym przedstawicieli poszczególnych dyscyplin wie-

61