58 59 (12)

■    Urazy kręgosłupa

W wyniku wzrostu motoryzacji wzrosła w ostatnich latach liczba urazów kręgosłupa spowodowanych wypadkami na drogach. Nawet nieznaczne uszkodzenie mechaniczne mięśni i struktur więzad-łowych kręgosłupa powoduje zaburzenia jego normalnej funkcji Ciężkie urazy przy których dochodzi do złamań kości kręgów, w większości wypadków nie prowadza do trwałego uszkodzenia kręgosłupa. Odpowiednia terapia może je w pełni wyleczyć.

Wręcz dramatycznych objawów oczekiwać należy w przypadku zniszczenia stabilności kręgosłupa. Może tu dojść do uszkodzenia wrażliwych tkanek rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych, co w najgorszym wypadku doprowadza do porażenia poprzecznego. Kiedy dojdzie do rozległych zaburzeń stabilności kręgosłupa, nie sposób uniknąć leczenia operacyjnego.

■    Choroby przemiany materii

Kości człowieka wykazują nadzwyczajną zdolność przystosowawczą. Fizjologiczny nacisk pobudza wzrost kości, także kręgosłupa. W wieku młodzieńczym i we wczesnej dojrzałości, człowiek jest u szczytu aktywności fizycznej. Wtedy też jego układ kostny jest najlepiej przystosowany do obciążeń i pokonywania sił nacisku. Kości z wiekiem tracą te zdolności. Osteoporoza — chorobowe odwapnienie kości — już przy codziennych obciążeniach może doprowadzić do złamań trzonów kręgów.

Choroby hormonalne oraz brak witamin wpływają ujemnie na wytrzymałość kości. Pacjenci skarżą się na szybkie zmęczenie mięśni pleców, szczególnie po południu. Pojawiają się bóle kości. W wyniku dalszej utraty zdolności nośnej kości może dojść do deformacji kręgów (towarzyszy temu lokalna bolesność) aż do spłaszczenia kręgosłupa. Obniża się wtedy wzrost pacjenta. Jednocześnie zwiększa się wygięcie odcinka piersiowego.

Brak witamin i zaburzenia hormonalne należy wyrównać farmakologicznie. Rzadko konieczne są operacje. Zaniki kostne, stosunkowo często związane z wiekiem chorego, leczone są z jednej strony farmakologicznie, z drugiej przez zastosowanie gimnastyki leczniczej. Zmniejszona zdolność obciążania kręgosłupa zmusza pacjentów do zmiany sposobów zachowania sie- Muszą oni nauczyć sie unikać przeciążeń kręgosłupa przy wszystkich czynnościach codziennych i we wszystkich pozycjach ciała. Ogromnie przydatna okazuje sie tutaj szkoła pleców.

Przydatność szkoły pleców w chorobach ortopedycznych

Program szkoły pleców zakłada zapoznanie pacjentów z wiedzą na temat anatomii i funkcji kręgosłupa, a także zwraca ich uwagę na sytuacje, które prowadzą do jego przeciążeń i błędnych obciążeń. Koncepcja szkoły pleców zawiera program nauki prawidłowej postawmy i odpowiedniej gimnastyki, takiej która pozwala ćwiczyć w sposób najbardziej dla kręgosłupa oszczędny. Zawiera również sposoby wykorzystania tych umiejętności na co dzień. Ze szkoły pleców wyłączeni powinni być pacjenci z ciężkimi chorobami kręgosłupa.

Przed rozpoczęciem szkoły pleców należy zwrócić się do lekarza w przypadku następujących objawów:

•    Bolesność pleców promieniująca podczas kasłania i kichania.

•    Zaburzenia czucia, uczucie cierpnięcia i mrowienia nóg, zaburzenia funkcji mięśni.

•    Silny ból przy wstrząsach kręgosłupa.

•    Po operacjach stawu biodrowego i kolanowego, szczególnie po wymianie stawu, niezbędna jest zgoda lekarza leczącego.

•    Po operacjach krążka międzykręgowego należy przestrzegać minimalnego czasu rekowalescencji, a więc:

—    po operacyjnym usunięciu krążka międzykręgowego nie należy brać udziału w kursach szkoły pleców przed upływem 12 tygodni,

—    po odessaniu krążka międzykręgowego czas odpoczynku wynosi minimum 6 tygodni,

59