58 (194)

Grzegorz Piramowicz

kształcenie charakteru, autor stara się ukazać młodzieży wartość takich cech jak życzliwość wobec ludzi, wdzięczność, przyjaźń w stosunkach koleżeńskich oraz podkreśla społeczną cenę nauki i pracy, budzi aktywną postawę młodego człowieka wobec środowiska, za którego poziom i warunki życia dzięki zdobytej wiedzy jest współodpowiedzialny. Ukazuje mu więc perspektywy takiej postawy: „A gromady, wsie i miastu całe staną się majętniejsze, szczęśliwsze, pomnoży się w nich porządek, ochędostwo i nawet ozdoby, będą w większej czci i poważaniu u drugich. Pójdzie za tym, źe każdy takiego miejsca gospodarz, obywatel będzie rad i będzie

sobie miał za chwałę, że jest członkiem takiego zgromadzenia”.

Znamienne są również wskazania Piramowicza dotyczące higieny życia osobistego a nawet leczenia chorób i zwalczania pijaństwa. Autor stara się przepoić wychowanka wiejskiego miłością i ofiarnością dla ojczyzny. W słowach nacechowanych przekonaniem mówi mu o właściwości psychiki ludzkiej, która darzy największą miłością swoje miejsce rodzinne i swoich współziomków; ci ludzie „(...) radzi by widzieli, żeby ich miasto, wieś, kraina opływała we wszystko i cześć, i sławę u ludzi miała. Nie powinno to kochanie kraju i narodu swego przynosić uszczerbku tej miłości, którą każdy człowiek wszystkim ludziom jakiegokolwiek narodu świadczyć obowiązany jest, ale być przywiązań-szym do swego kraju, do społeczności, w której żyjemy. jest rzecz chwalebna. Okazuje się to przywiązanie w ten czas, kiedy usiłujemy przykładać się pracą, majątkiem do dobra ojczyzny, kiedy nie żałujemy naszych szczególnych zysków dla pospolitych pożytków. A każdemu zapewne z nas dobrze będzie, kiedy powszechnie kraj. miasto lub wlrś rodzinna stanie się szczęśliwsza. Niechaj dzieci wcześnie zabierają tę miłość, to przywiązanie do    zgromadzenia, w którym się uro

dzili, który jest ich ojczyzną**.

Tego rodzaju lekcja patriotyzmu, konkretnie ujęta, po raz pierwszy chyba w dziejach Polski została przekazana młodzieży miast l wsi polskich, młodzieży społecznic upośledzonej, ale zadaniami, jakie jej wyznaczono, nobilitowanej do godności obywateli. Budzenie uczuć społecznych, patriotycznych, postawy czynnej wobec spraw życia wśród warstwy wiejskiej i miejskiej jest niewątpliwym dowodem demokratyzmu proboszcza kurowskiego. W dwadzieścia lat później podobne zagadnienia poruszyła Izabela Czartoryska w swo-