196 —
wahanie się jest wielką przeszkodą w ksżtałceniu charakteru, robi człowieka niepraktycznym, nie doprowadza nigdy do większego czynu i może też być bardzo szkodliwem dla społecznego życia.
m) Z oszczędnością i roztropnością łączy się częstokroć zaparcie się siebie samego (abnegacya). Na nią trzeba w tym tak do używania skłonnym czasie osobliwszy nacisk położyć. Tylko kto siebie samego potrafi zaprzeć, może być uczniem Jezusa, przezwycięży zmysłowość i pychę, tych wrogów swego ziemskiego i nadziemskiego szczęścia i będzie w stanie wypełnić wszystkie obowiązk, względem siebie samego, względem bliźnich i wzgędem Pana Boga. Bez niego nie będzie człowiek nigdy szczęśliwym, bo czego nie czyni dobrowolnie, musi pełnić przymuszony. Życie ludzkie jest już takie, że pragnienia jednostek rozbijają się albo o usiłowania innych, albo o okoliczności i rozmaite stosunki a przeto nie spełniają się. Zaparciu się samego siebie pokrewnem jest przestawanie na małem i zadowolenie ze swego losu, które dla ludzi również wielkie mają znaczenie.
n) Poczucie wspólności opiera się na zaparciu się siebie samego; gdyż wymaga, ażeby jednostka swoją wygodę, spokój, pieniądze, mienie i t. p. dla dobra ogółu poświęciła. Niezbędnem jest dla spokojnego rozwoju familjnego i państwowego życia. Bez niego nie może żadno stowarzyszenie istnieć, nie mogą przyjść do skutku albo być utrzymane dzieła służące pospolitemu dobru, rozpada się społeczne życie na tyle osobnych dążności, ile jest ludzi. Wielkie dzieła naszych przodków, ich szlachetne fundacye, wspaniałe świątynie, szpitale, domy ubogich i t. p. wyrosły na gruncie ich ofiarnego poczucia łączności.
3. Takie wszechstronne wprowadzenie wychowanka w życie łask i cnót musi koniecznie wzmocnić i podnieść jego moralną siłę tak, że coraz więcej będzie znajdował uciechy w wykonywaniu tego, co dobre i cnotliwe. Widzi i czuje ich uszczęśliwiające skutki, poznaje co raz więcej ich konieczność dla ogólnego dobra. Jako dziecię Boże i jako członek ludzkiego społeczeństwa, chce to wszystko czynić, co sprzyja zbawiennym i uświątobliwiającym planom Boskiej Opatrzności ze względu na ludzkość i każdego pojedynczego człowieka. Wy-