7 (832)

pojawia, choć już wtedy głównie w źródłach używających języka nieudolnego (K-n) lub — celowo — języka potocznego (Now, Abga), np. Jak takie słowa wypowiedział p. Minister Wojny, to w całej sali hukły niezmierne oklaski Now 1865 nr 3 , 5³⁷. Również bywa jakby ‘gdyby’;

oraz, dzisiejszy spójnik łączny wewnątrzzdaniowy, bardzo często jeszcze występuje w znaczeniu przysłówkowym ‘także, zarazem, wraz’, np. książka ,,Praktyczna gramatyka języka niemieckiego” oraz z ćwiczeniami Gwi 99; w O^lv już wyjątkowe;

b) spójniki o formie archaicznej, tj. dziś zupełnie nie spotykanej lub bardzo rzadko. Są to niezbyt częste acz, aliści, niżeli ‘zanim’, jak skoro ‘skoro’, powszechnie jeszcze w XIX wieku używane atoli, jako ‘że’ i lubo ‘choć’, a wreszcie cała grupa złożonych spójników alternatywnych w zdaniu pojedynczym lub złożonym: albo... lub, bądź... lub, albo czy... albo czy, czy... czyli, czy... lub, czyli... czyli, czyli... lub', są tu wyrazy dziś już uznane za „dawne” w SDor, jak czyli (wzmocnione czy), są też kombinacje 2 spójników różnych, podczas gdy współczesna norma preferuje tu występowanie 2 spójników identycznych, np. albo... albo, bądź... bądź, czy... czy (Słpp).

Tak więc np. albo rośliny lub krzewy Bą 75; bądź Żyd, Pogan lub Turek G-K 707; czyli naywięcey ma go kosztować cnota, nie odstąpi od niey, czyli naymniey-szy występek miałby naruszać nieskazitelność cnoty, brzydzi się nim G 51.

Z osobliwości niespójnikowych wymienić można dziś już przestarzałe (według SDor) pokąd, dopokąd, ‘póki’.

K1HJP 627 do procesów składniowych doby nowopolskiej zalicza właśnie „ograniczanie wyrażeń przyimkowych” (przykładami są cofanie się ku oraz od w funkcji dzisiejszego przez w dopełnieniu sprawcy stanu). Nadmienia też o „zmianach w zasobie wskaźników zespolenia”, przytaczając szereg wskaźników wychodzących z użycia (K1HJP 628).

Pojawianie się przyimków innych niż dziś notują wszystkie opracowania języka autorów XIX wieku, zbędne jest tu więc przytaczanie przykładów tego bardzo częstego zjawiska. Podobnie w ZapK A, B, C. Też jako zamiast dzisiejszego za w zwrocie uważać (itp.) kogo. co jako // za w ZapK A, B, C. Zaimek co w funkcji przyimka odniesienia też u fil. i podobne w ZapK A, C.

Różne osobliwe funkcje co jako spójnika w ZapK A, B; osobliwe gdy w ZapK A, B, C; gdyby w Filom, i ZapK B, C; ile że u Lenartowicza (SIO) i ZapK B. Różne archaiczne spójniki np. u fil., Szopena, F. Mickiewicza i ZapK A, B, C.

zespolenia zdań złożonych w gwarach ludowych. W: Inter arma. Zbiór prac ofiarowanych prof. K. Nitschowi w 70 rocznicę urodzin. Kraków 1944, 1946, s. 5—1 i. Też zob. Z. Klemensiewicz: Gramatyka historyczna..., s. 498.

^!7Chyba nie trzeba widzieć w tym zjawisku efektu wpływu języka ukraińskiego, co proponuje J. Zaleski: Język Aleksandra Fredry. Cz. 2: Fleksja, składnia, slowotwórstwo, słownictwo. Wrocław 1975, s. 154.

Część pierwsza

Zdanie pojedyncze i jego przekształcenia