80 81 (11)

w

80 Teorie inłernacjonaJizacji

Rysunek II

Internacjonalizacja a podejście sieciowe

Stopień internacjonalizacji sieci niski    wysoki

a

c

o

o

d

.Wcześnie zaczynający* (The Barty Starter)	.Późno zaczynający" (The Lata Starter)	. ,
	.Internacjonał
.Samotny	w zintemacjonalizowanym
internacjonał*	otoczeniu*
(The Lonely International)	(The International
	Among Others) :
1 o: Johanson, Mattsson (1993,	5. 310).

nie zaczynającego” związane z wychodzeniem na rynki zagraniczne będą zależne od jej rozmiarów. W przypadku małej firmy często:

•    inicjatywa podjęcia ekspansji zagranicznej pochodzi raczej f zewnątrz;

•    w procesie internacjonalizacji korzysta się z agentów i innych pośredników — mają oni wiedzę i pozycję na rynkach, a współpraca z nimi nie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych;

•    ekspansja w pierwszej kolejności jest dokonywana na „bliskie” rynki (geograficznie, kulturowo).

Firmy duże, posiadające znaczne zasoby jeszcze przed rozpoczęciem internacjonalizacji, mogą realizować inną strategię. Może ona polegać na nabyciu (przejęciu, acquisitions) lub na zrealizowaniu inwestycji typu greęn-field, co zazwyczaj wiąże się jednak ze znacznym ryzykiem. Taka strategią wymaga znaczących nakładów inwestycyjnych w krótkim okresie. Strategia ta możp być także realizowana poprzez zawiązanie joint venture, co z kolei oznacza ograniczenie kontroli na rzecz zmniejszenia ryzyka.

W miarę jak firma staje się coraz bardziej zintemacjonalizowana, przechodzi ona z pozycji „wcześnie zaczynającego” do pozycji „samotnego internacjonała". Pozycja „samotnego internacjonała” oznacza duże zaawansowanie umiędzynarodo-

wierną firmy, która jednak porusza się w mało zintemacjonalizowanym otoczeniu rynkowym. Firma taka dysponuje obszerną wiedzą o często różniących się rynkach zagranicznych, a także ma opanowany repertuar dostosowań zasobów potrzebnych do prowadzenia działań na rozmaitych rynkach. Przewaga nad innymi firmami krajowymi wynika nie tylko z wiedzy i umiejętności elastycznego dostosowania zasobów własnych, lecz także z relatywnie szerokich możliwości pozyskiwania _i zasobów obcych. W przypadku firmy zajmującej omawianą pozycję inicjatywy internacjonalizacyjne nie wychodzą raczej od jej partnerów z sieci, gdyż ci cechują się brakiem umiędzynarodowienia. „Samotny internacjonał”, odwrotnie, jest często inicjatorem i promotorem posunięć umiędzynarodawiania działalności jego partnerów z sieci. Należy przy tym podkreślić, że „samotny internacjonał” może być zarówno pomostem do rynków zagranicznych dla firm krajowych, jak i pomostem do rynku krajowego dla firm zagranicznych. Działalność „samotnego internacjonała” może także być katalizatorem internacjonalizacji jego konkurentów. Prawdopodobne wybory strategiczne „samotnego internacjonała” będą więc polegały na: Hrainicjowartiu powiązań międzynarodowych,

H^byciu pomostęm do'rynków obcych dla dostawców i odbiorców krajowych, byciu pomostem do rynku krajowego dla dostawców zagranicznych.

. Oto dwie podstawowe cechy kolejnej pozycji określanej jako ..późno za-czy dający”:

Bfcstosunkowo łatwy dostęp do zinternacjonalizowanych zasobów krajowych Hpi wielu przedstawicieli otoczenia krajowego osiągnęło już znaczący poziom ■ umiędzynarodowienia działalności;

^■popóźnienie w internacjonalizacji w stosunku do innych firm krajowych.

Diesli dostawcy, konsumenci (odbiorcy) i konkurenci jakiejś firmy mają charak-tęrpniędzynarodowy (sami są umiędzynarodowieni), to nawet typowa krajowa firma ma w ten sposób wiele pośrednich związków z sieciami zagranicznymi. Rejacje ną rynku wewnętrznym mogą sprzyjać wyjściu na rynki zagraniczne. Inwestycje rynkowe poczynione na rynku wewnętrznym mogą być wykorzystane ^^Bkspansji zagranicznej, którą w związku z tym nie musi mieć charakteru I gujbnjowego, ograniczonego i ostrożnego, a może przybrać formę śmielszych, ■Bfcksżych wejść nawet na nieco bardziej odlegle rynki. W pozycji firmy znaj-BSmiącej się w sytuacji „późno zaczynającego” duże znaczenie mają jej rozmiary. W; przypadku firmy o relatywnie małych rozmiarach wybory strategiczne pójdą prawdopodobnie w następujących kierunkach:

Bi wąska specjalizacja, zorientowanie na rozwiązywanie konkretnych, specy-K ficznych problemów występujących w sieci produkcyjnej;

Bt dość szybkie i radykalne wejście na rynek zagraniczny (np. przedstawiciel-pt* stwa i filie handlowe) z możliwością podjęcia produkcji za granicą w stosun-p kowo krótkim czasie (w przypadku, gdy związki z odbiorcami za tym prze-? ■ mawiają — np. planowanie produkcji, techniczne doskonalenie produktu).