83 (180)

86

muszą zatem być zdolne do przekształcania energii w formę nadającą się do użycia; zwykle związkiem tym jest ATP (patrz rozdz. Budowa

i znaczenie biologiczne ATP,str. 61). Reakcje chemiczne, dzięki którym jedna forma energii przekształcana jest w inną, są w zasadzie takie same we wszystkich komórkach, poczynając od bakterii aż po złożone rośliny i zwierzęta.

W komórkach prokariotycznych reakcje przekształcania energii zachodzą zwykle w wewnątrzkomórkowych przedłużeniach błony cyto-plazmatycznej. Komórki eukariotyczne wytworzyły specjalne organelle przekształcające energię - mitochondria i chloroplasty.

Obecność informacji genetycznej

Każda komórka posiada informację genetyczną zawartą w kwasie deoksyrybonukleinowym, DNA (patrz rozdz. Kwasy nukleinowe, str. 59), dzięki której może sterować swoimi czynnościami oraz determinować budowę i funkcję swoich struktur. Sekwencja nukleotydów w cząsteczce DNA jest zapisem, który określa sekwencję aminokwasów białka (patrz rozdz. Poziomy organizacji struktury cząsteczek białkowych, str. 45). Materiał genetyczny komórek prokariotycznych nie jest oddzielony błoną od cytoplazmy, co oznacza brak jądra komórkowego (cecha ta była podstawą do wprowadzenia nazwy „prokariotyczna komórka” i nazwania całej grupy organizmów o tym typie komórki - Procaryota). DNA komórek prokariotycznych tworzy obszar jądropodobny o nazwie nukleoid. Cząsteczka DNA, zwana chromosomem bakteryjnym lub genoforem, stanowi dwuniciową helisę koliście zamkniętą. DNA eukariotyczny to cząsteczki liniowe z wolnymi końcami zlokalizowane w pałeczkowatych chromosomach, znajdujących się w jądrze komórkowym.

Występowanie rybosomów

Rybosomy są obecne we wszystkich komórkach (wyjątek: dojrzałe erytrocyty ssaków). Bez względu na to, skąd pochodzą, wszystkie rybosomy są zbudowane w podobny sposób (rys. 71.). Tworzą je dwie dopasowane do siebie podjednostki, złożone z RNA i białek. Na rybosomach zachodzi synteza łańcuchów polipeptydowych białek z aminokwasów. Białka są cząsteczkami, które wykonują większość funkcji w komórkach (patrz rozdz. Biologiczne znaczenie białek, str. 55).