8

Po wojnach napoleońskich w państwach zachodnich zrodziła się konieczność objęcia szkoleniem wojskowym rezerw społecznych, gdyż wojska zawodow e nie były już w stanie zapewnić ochrony granic.

Wyższy poziom cywilizacji, potrzeby społeczne, biologiczne, a także militarne przyczyniły się do powstania określonych systemów gimnastycznych.

Największą popularność w Europie zdobyły dwa systemy gimnastyczne: niemiecki i szwedzki.

Niemiecki system gimnastyczny

Niemiecki system gimnastyczny miał na celu hartowanie organizmu, kształtowanie wytrzymałości i siły oraz rozbudzenie wiary w wartość narodu niemieckiego. Do utrwalenia określonego programu i zasad systemu gimnastyki niemieckiej przyczynili się prekursorzy. Johann Christoph Friedrich Guts--Muths (1759-1839), nauczyciel gimnastyki, opierał swoją metodę na ruchach i ćwiczeniach naturalnych. Stosował proste przyrządy: liny, tyczki, żerdzie. W Niemczech uznany został za „ojca” gimnastyki.

Gerard Vieth (1763-1836) opracował klasyfikację środków stosowanych w gimnastyce. Według G. Vietha ćwiczenia gimnastyczne miały służyć kształtowaniu ciała.

Działalność Guts-Muthsa i Vietha niewątpliwie stała się materiałem wyjściowym do pracy nad niemieckim systemem gimnastycznym, którego twórcą był Johann Friedrich Ludwig Jahn (1778-1852), uczeń Guts-Muthsa. W systemie tym centralne miejsce zajmowały ćwiczenia gimnastyczne wykonywane na specjalnych przyrządach (drążkach, poręczach, koniu, trapezie), będące bardzo istotnym elementem w przygotowaniu militarnym społeczeństwa niemieckiego. Jahn kładł wyjątkowy nacisk na wyrobienie wśród ćwiczących solidarności, poczucia własnej wartości, hartu woli i sprawności ruchowej.

Współpracownikiem Jahna był Ernst Eiselen. Wspólnie pracowali nad ulepszeniem programów i metod oraz nad propagowaniem gimnastyki na terenie całych Niemiec. Jahn wiele uwagi poświęcał także na przygotowanie instruktorów gimnastyki. W okresie działalności Jahna i Eiselena nie zwracano jeszcze uwagi w Niemczech na wychowanie fizyczne w szkołach.

Wprowadzenie obowiązkowej i systematycznej gimnastyki do szkół niemieckich było zasługą Adolfa Spiessa (1810-1858), który adaptował gimnastyczny system Jahna dla potrzeb i warunków szkolnych. Spiess był zwolennikiem prowadzenia ćwiczeń przez cały rok, a chcąc wyeliminować wpływ' warunków atmosferycznych, dążył do budowania sal gimnastycznych. Spiess usystematyzował ćwiczenia gimnastyczne oraz wzbogacił zasób ćwiczeń w zwisach i podporach, przez co stał się współtwórcą niemieckiego systemu gimnastycznego.