DSCN6530 (Kopiowanie)

240

w państwach zachodnich uważa się, że zabicie węża niechybnie sprowadza bankructwo. Węże nie posiadają kończyn: pas barkowy u nich nie występuje, resztki pasa miednicowego zachowały się u niektórych gatunków. Nic posiadają jamy bębenkowej ani błony bębenkowej, a także pęcherza moczowego. Kości ich szczęk nic są zrośnięte i połączone są w stawach w sposób elastyczny, dzięki czemu węże mogą nieprawdopodobnie szeroko otwierać paszczę, co umożliwia im połykanie ofiary w całości. Pierwotnie węże zdobywały i zabijały zdobycz, owijając ją splotami swego ciała i dusząc. Ten

Biologia - repetytorium dla kandydata*

komodoensis). osiągający do 3 m długości. Bardzo oryginalnymi zwierzętami sąkamcIeODY. spośród których w Hiszpanii występuje jedyny europejski przedstawiciel, kamcICon-POSPOlltt (Chamaeleo chamaeleon). Sławę swą zawdzięcza przede wszystkim przysłowiowej wręcz umiejętności bardzo szybkiej zmiany barw, przy czym skala kolorów jest imponująca: od różnych odcieni zieleni poprzez kolor oliwkowy, niebieski, czarny, szary, żółtawy, do różnych odcieni brunatnoczerwonego. Kameleon porusza się po zaroślach, obejmując gałązki palcami i chwytnym ogonem, a wyłupiastymi, okrągłym oczyma wypatruje zdobyczy. Każde z jego oczu porusza się oddzielnie i gad może bez poruszania głową przejrzeć całe otoczenie. Zauważonego owada łapie z odległości, wyrzucając weń błyskawicznie lepki, długi język.

Węże (Ophidia lub Serpentes) od najdawniejszych czasów są bohaterami różnych opowieści i zabobonów. W wielu krajach otoczone były szacunkiem, w innych grozą. Wśród bankierów

Ryc. 7-163. Przednie odcinki ciała: I - beznogiej jaszczurki - padalca (Anguis fragitis), 2-5 - krajowych węży: 2 - gniewosza (Coronella atislriaca), 3 - węża Eskulapa (Elaphe longissima), 4 - zaskrońca (Na!rix natrix), 5 - żmii zygzakowatej ( Pipera baw) (JD).

sposób polowania przetrwał u gatunków nie wytwarzających jadu, jak np. pytonów (z których największym jest dorastający do 10 m pyton siatkowany - Python reticulatus) czy boa dusiciela (Boa constrictor). Zaskroniec (Natrix natrix) posiada gruczoły jadowe, lecz nie może wstrzykiwać jadu. dlatego chwyta i połyka żywą zdobycz, którą przeważnie są żaby. Wreszcie mniej więcej jedna szósta węży (czyli około 500 gatunków, z tego w Polsce jedynie żmija zygzakowata) zabija swe ofiary ukąszeniem zębów jadowych, po czym odnajduje je, idąc po śladach zapachowych i połyka. Wyróżniono trzy typy zębów jadowych. W typie najprymitywniejszym (opistogłypha) zęby są krótkie, położone głęboko w jamie gębowej i mają rynienkę, którą spływa jad. Drugi typ (proteroglypha) obejmuje gatunki o zębach położonych z przodu i zaopatrzonych w rynienki; niektóre z tych wężów, np kobra indyjska (Naja naja) mogą wyrzucać jad na odległość kilkudziesięciu centymetrów i jeżeli uda im się trafić w oczy napastnika, wywołują silny ból i krótkotrwałą ślepotę. Wreszcie zęby trzeciego typu (solenoglypha) posiadają kanaliki i działająjak igła strzykawki. Pizy otwieraniu pyska ustawiają się one do ukąszenia, zaś przy zamknięciu składają ku tyłowi i chowają w fałdach podniebienia (ryc. 7-164). Ten ostatni typ uzębienia występuje u żmij i grzechotników. Zęby jadowe odrastają, jak inne zęby gadów. Jady węży są mieszaninami różnych substancji. Ze ny_C 7.164. Szkielet głowy żmii (uzębienie jadowe typu względu na działanie można je podzielić na solenogly/iha). A - pysk zamknięty; B - pysk rozwarty: dwie grupy. Jady neurotoksyczne kk - kość kwadratowa; ks - k. szczękowa: ksk - k. skrzydknu uszkadzają układ nerwowy i śmierć zj - ząb jadowy (JD),

IftinsA

WPols srania:i aiMtci.i HB&(C Bakową;

W stos I "'sodo:

Mi

rNejęe

^uka

móżgoczaszka ,

i