8 (512)

Media

przestępczości. Statystyki policyjne i prokuratorskie pokazują, że ten rodzaj przestępczości w Polsce nie jest ani dominujący, ani szczególnie nie wzrasta liczba oszustw, prób korupcji, fałszerstw, malwersacji gospodarczych (Frieske 2002). Wyraźny wrost tego rodzaju przestępczości zarejestrowano na początku lat 90.. co jest wyjaśniane zmianą systemu ekonomicznego i politycznego. Jednak między rokiem 1994 a 2001 wspomniane rodzaje przestępstw stanowiły w Polsce 7-8% ogółu rejestrowanej przestępczości i nie notuje się szybkiego ich przyrostu w kolejnych latach. Nawet jeżeli do rejestrowanych statystyk dodać tzw. ciemną liczbę tego rodzaju czynów, to i tak widać rozbieżność między stosunkowo małym udziałem tych przestępstw w ogólnych statystykach a sądem mediów i opinii publicznej na ten lemat. Polityczne konsekwencje medialnego zaniepokojenia przestępczością ekonomiczną pokazuje dobitnie socjolog Kazimierz W. Frieske (2002): „Wyjątkowo przejrzysta wydaje się laka manipulacja stanami umysłów w Polsce, która najpierw' zmierza do budowania poczucia społecznego zagrożenia przestępczością, po to, aby następnie gromadzić polityczny kapitał na programach jej zwalczania, na domaganiu się zasadniczych zmian w alokacji publicznych zasobów itp. Nie są to wprawdzie zabiegi karalne, ale paskudne w tej mierze, w jakiej naruszają strukturę zdrowego rozsądku" (ibidem, s. 223).

Efektem kultywacji jest tłumaczona także odmienność poglądów politycznych Amerykanów często oglądających telewizję (tzw. heavy riewers) od przekonań osób, które mniej czasu spędzają na oglądaniu telewizji. W latach 90. deklarowali oni bardziej prawicowe poglądy w kwestiach takich, jak: aborcja, homoseksualizm, segregacja rasowa i integracja, prawa mniejszości etnicznych, religijnych, seksualnych, natomiast w sprawach gospodarki bardziej niż pozostali respondenci akceptowali z jednej strony niższe podatki, a z drugiej domagali się większych świadczeń społecznych ze strony państwa (Gerbner 1994). Inni badacze wykazali wyraźnie słabe prodemokratyczne postawy heavv viewers: niechęć do praktyk demokratycznych (np. do udziału w wyborach), autorytaryzm, akceptację bezwarunkowego podporządkowania się uczniów władzy w szkole i w domu. silne stereotypy płciowe wyrażające się przekonaniem, że kobiety powinny pełnić wyłącznie tradycyjne role domowe oraz że są one mniej ambitne i w wielu dziedzinach mniej zdolne niż mężczyźni (Morgan 1982; Signorelli 1989). Opisane efekty kultywacji utrzymują się także przy kontroli zmiennych demograficznych, czyli wysokości dochodu, osiągnięć szkolnych i zawodowych oraz pici (Morgan, Shanahan 1997).

Badania prowadzone w Izraelu nad efektem kultywacji wśród uczniów szkół średnich tylko częściowo potwierdziły wyniki badań amerykańskich. Ogólny czas oglądania telewizji korelował z nieufnością do ludzi (na przykład z silniejszą akceptacją twierdzenia „Ludzie najczęściej próbują wykorzystać innych”), ale siła tego związku zależała od pici, wieku i religijności widzów. Efekty oglądania telewizji w akceptacji przekonań o świecie były silniejsze 313