skanuj013

dzieci. Dmie statystyczne pokazują, że kobiety lepiej wykształcone, z wyższym wykształceniem decyzję o dziecku podejmują około 30 roku życia. Dominującym modelem rodziny w Polsce jest obecnie model 2+1. W miastach, gdzie w stosunku do wsi jest czterokrotnie więcej osób z wyższym wykształceniem i dwukrotnie więcej z wykształceniem średnim później podejmowana jest decyzja o założeniu rodziny. O ile w przypadku wykonywania zawodu, który nie daje satysfakcji istnieje możliwość podwyższenia kwalifikacji lub - co trudniejsze - przekwalifikowania się, o tyle wybór partnera ma poważniejsze i bardziej długotrwałe skutki. W swoim założeniu jest to wybór na całe życie, decyzja bycia z osobą która mimo wszystko zmienia się wskutek różnych sytuacji i oddziaływań społecznych. Niesłychanie ważne jest, aby współmałżonkowie wspierali się w rozwoju, zachęcali i umożliwiali osiąganie założonych celów, wzajemnie stwarzali sobie korzystne warunki dla rozwoju, a nie ograniczali się, rywalizowali czy wręcz zamykali drogę do rozwoju.

Zjawiskiem niepokojącym jest wzrastająca w Polsce liczba rozwodów, świadczy o zmienianiu się wzorców społecznych w tym zakresie, wynikających z odmiennych oczekiwań, wartości, modelu rodziny. Pomimo, że w ostatniej dekadzie odnotowano w Polsce zmniejszanie się liczby zawieranych przedwcześnie - często z powodu zbliżających się narodzin dziecka czyli małżeństw, które statystycznie są obarczone dużym ryzykiem rozwodu, trzykrotnie zwiększyła się liczba udzielanych rozwodów. Tylko część z nich jest spowodowana chęcią uzyskania dodatkowych środków do życia (zasiłki dla samotnych matek), wśród pozostałych najczęściej podawanym powodem jest niezgodność charakterów, co wskazuje na nieumiejętność rozwiązywania konfliktów i zwiększającą się łatwość wycofywania się nawet z najpoważniejszych zobowiązań. Ponadto coraz więcej osób decyduje się w ogóle nie wstępować w związek małżeński. Wzrasta liczba kobiet, które nie wychodzą za mąż, ich liczba sięga prawie 20%, podczas gdy dziesięć lat temu było to tylko 5%.

Tradycyjnie wymienianym zadaniem rozwojowym dla okresu wczesnej dorosłości było opuszczenie domu rodzinnego jako wyrazu podjęcia samodzielności. Pomimo danych wskazujących na dodatkowe trudności, które napotykają pary zamieszkujące z rodzicami, w Polsce nie jest to zjawisko sporadyczne. To kolejny przykład różnego podejścia i decyzji życiowych jednostki, mających określone skutki. Jednak większość młodych dorosłych decyduje się na założenie odrębnego gospodarstwa domowego, na niezależność ekonomiczną i mentalną a także samodzielność w rodzicielstwie (versus przerzucanie lub nadmierne obarczanie dziadków obowiązkami opieki nad wnukami).

W okresie wczesnej dorosłości, pomimo wielości obowiązków można zauważyć dużą aktywność w zakresie życia towarzyskiego. Jednostka może inwestować (lub nie) w budowanie relacji z innymi, relacji krewniaczych, przyjacielskich, koleżeńskich. Stanowi to element odchodzenia od nadmiernej koncentracji na sobie w kierunku dostrzegania potrzeb innych osób. Tworzą się również określone preferencje co do spędzania wolnego czasu, poświęcania go na własne zainteresowania.

Jednostka uczy się także rozwiązywać problemy, radzić sobie w sytuacjach trudnych, podejmować decyzje i stawiać czoła ich konsekwencjom. W tym czasie tworzą się pewne wzory, schematy zachowań w sytuacjach trudnych. Człowiek nabywa większej samoświadomości w wielu dziedzinach. Dotyczy to dostrzegania swoich mocnych i słabych stron, kobiecości i męskości, dojrzałości w tworzeniu własnego wizerunku. Ta rozwijająca się świadomość przyczynia się do poszukiwań o charakterze duchowym, budowania własnego, już nie tylko opartego

0    tradycje rodzinne światopoglądu, a co za tym idzie systemu wartości i moralności.

Radzenie sobie z wielorakimi zadaniami wczesnej dorosłości wymaga dojrzałości intelektualnej — zdolności do podejmowania wyzwań, ich oceny, wyboru decyzji, sprostaniu trudnościom; dojrzałości emocjonalnej wyrażającej się odpornością na stres, inicjowaniu i podtrzymywaniu trwałych, zdrowych relacji oraz dojrzałości społecznej przejawiającej się przyjmowaniem odpowiedzialności za siebie i innych.

Średnia dorosłość (30/35 do 60/65 lat) obejmuje dość zróżnicowany okres dwudziestu lat, który na dwóch biegunach lokuje rodziców dzieci dopiero wkraczających w okres szkolny oraz rodziców nastolatków lub nawet młodych ludzi opuszczających dom rodzinny. Wiąże się to z zupełnie innymi kategoriami problemów oraz aktywności i spędzania wolnego czasu. Wspólnym mianowników dla tak zróżnicowanych zadań, przed którymi staje dorosły w tym okresie jest zagadnienie zbierania owoców i ponoszenia konsekwencji wyborów we wczesnej dorosłości.

Jest to czas względnej stabilizacji zarówno w życiu osobistym, rodzinnym, jak

1    zawodowym. Szczególnie w tym ostatnim obszarze dorosły rozwija się najbardziej intensywnie, bogatszy jest o doświadczenia, które dają mu lepszą pozycję zawodową. Jest to okres największych osiągnięć w pracy i awansu. Jednostka jest doceniana za swoje kwalifikacje i kompetencje, nierzadko pełni rolę eksperta lub doradcy. Pod koniec tego okresu może jednak pojawić się poczucie stagnacji, czasem rutyny, zmęczenia, w konsekwencji oczekiwanie na moment przejścia na emeryturę.

Jak pokazują badania Gutmanna (zob. podrozdział 5.3. dot. zmian osobowości) w tym okresie życia ma miejsce uwalnianie się od stereotypów ról męskich i kobiecych, w konsekwencji czego kobiety są bardziej świadome własnych

23