93

pH mieszaniny reakcyjnej, temperatury itp. W odpowiednich warunkach szybkość reakcji — mierzona najczęściej ilością wytworzonego produktu lub ubytkiem substratu w jednostce czasu —jest proporcjonalna do ilości czynnego enzymu, czyli jego aktywności. Aktywność enzymu bowiem jest zmienna i zależy od wielu czynników, takich jak: stężenie substratu, czas trwania reakcji, temperatura, pH, hamowanie przez produkty itp. Dlatego pomiaru aktywności enzymów’ dokonuje się w tzw. warunkach optymalnych i w' takim czasie, kiedy pozostaje ona stała, tj. przemiana przebiega według kinetyki reakcji zerowego rzędu.

Jednostki aktywności enzymów. Szybkość przemiany, mierzona ilością substratu przekształconego w' jednostce czasu i przeliczona na ilość badanego materiału, jest miarą aktywności enzymu, którą zwykle wyraża sję w^r tzw. jednostkach aktywności. Aby umożliwić porównywanie aktywności enzymów, oznaczanych w' różnych badaniach, najwłaściwsze jest wyrażanie ich aktywności w' jednostce standardowej (uniwersalnej). Za taką jednostkę przyjęto tę ilość enzymu, która katalizuje przemianę 1 umola substratu w ciągu 1 minuty, w temperaturze 30°C i optymalnych warunkach pH oraz stężenia substratu. Nową jednostką zalecaną przez Komisję Międzynarodowej Unii Biochemicznej jest katal. Jest to taka ilość enzymu, która w' ciągu 1 sekundy w temperaturze 30° C i optymalnych warunkach pH oraz stężenia substratu powoduje przemianę 1 mola substratu. Ponieważ jest to bardzo duża jednostka, więc zwykle używa się jej podwielokrotności, np. mikro- lub nanokatalą.

Innym jeszcze sposobem wyrażania aktywności enzymu jest tzw. aktywność molekularna. Jest to ilość mmoli substratu przekształcona w ciągu 1 minuty w’ standardowych warunkach przez 1 umol enzymu (w’ odniesieniu do jednego centrum aktywnego, jeżeli enzym zawiera ich więcej). Ten sposób wyrażania aktywności można jednak stosować tylko wtedy, gdy znana jest masa cząsteczkowa enzymu i liczba centrów aktywnych.

Często również oznacza się ilość białka w^r badanym materiale i aktywność enzymu wyraża jako aktywność właściwą, która określa liczbęjednostek enzymu na 1 mg białka. Jest to bardzo przydatny sposób wyrażania aktywności podczas wydzielania i oczyszczania enzymów; poniewnż w' kolejnych etapach oczyszczania aktywność całkowita zazwyczaj

’ a aktywność właściwa w^rzrasta i jest miarą stopnia oczyszczenia enzymu.

znaczanie stałej K_m dla fosfatazy kwaśnej i oznaczanie aktywności tego enzymu

osfatazy (fosfomonoesterazy) należą do enzymów klasy hydrolaz, podklasy esteraz i katalizują hydrolizę różnych estrów fosforanowych. Zależnie od typu substratu wyróżnia się szereg typów' fosfataz. Najbardziej rozpowszechnione są wśród nich hydrolazy monoestrów fosforanowy ch,Ja talizujące reakcje hydrolizy zgodnie ze schematem

O

O"

O

R-O—P—O" + H₂0 —► R—OH + HO—P-O"

O"

monoester fosforanowy'    alkohol monofosforan

Naturalnymi substratami dla hydrolaz monoestrów fosforanowych są: estry fosforanowe cukrów’ (glukozo-ó-fosforan, fruktozo-1.6- bisfosforan), fosfoseryna i inne.