94 (42)

sażera, przejedzie pełnym gazem 1—1'/2 kilometra. Potem jednak należy gaz wydatnie przymknąć dla ochłodzenia i odpoczynku silnika, po czym jechać normalnie z szybkością nie przekraczają 60 km/godz.

Zotorcie silnika

Tarcie powstałe przy ślizganiu się nowego tłoka w nowym cylindrze będzie większe niż w cylindrze już dotartym, a więc gładkim. Większe tarcie wytwarza więcej ciepła, a większa ilość ciepła powoduje większe rozszerzanie się tłoka w cylindrze. Ponieważ luz tłoka w cylindrze jest mniejszy niż powinien być, łatwo więc zgadnąć co stanie się, jeśli wskutek zbyt szybkiej jazdy lub chwilowego nawet przeciążenia silnika temperatura tłoka podniesie się ponad dopuszczalną. Nadmierne rozszerzenie się tłoka spowoduje zbyt silne doc^:skanie jego ścianek do gładzi cylindra, a ponieważ powierzchnie te nie są gładkie, lecz chropowate, mają więc mniej punktów stycznych ze sobą. Jasne, że nacisk jednostkowy na tych punktach jest większy niż to wynika z obliczenia jego na całą pracującą powierzchnię roboczą tłoka. W wyniku następuje rozerwanie błonki oleju w punktach zbyt silnego nacisku i tarcie „suche" zamiast mokrego.

Powstaje wzajemne zadzieranie powierzchni metali, tworzą się wiórki jeszcze bardziej utrudniające normalny poślizg i w końcowym wyniku tłok zaciera się w cylindrze.

Takie zatarcie może być w swoim przebiegu niezauważone przez mniej doświadczonego motocyklistę. Chwilowy spadek mocy, silnik gorzej ciągnie, czasem przy wyłączeniu sprzęgła zatrzymuje się nagle, jednak po chwilowym ostygnięciu daje się znowu uruchomić. Pozorn^:e wszystko jest tak jak było.

Gdybyśmy jednak po tym nieoczekiwanym zatrzymaniu silnika nie uruchamiali go, ale zdjęli głowicę i cylinder, zobaczylibyśmy, że na bocznej części tłoka w jednym lub dwu miejscach są podłużne ryski, czasem z zawiniętymi wiórkami.

Jeżeli silnik po lekkim „załapaniu" został powtórnie uruchomiony i pracuje dalej, ryski i zadry zostają zagładzone i zaklepane przez posuw w cylindrze. Odrobiny aluminium albo zostają zebrane przez pierścienie uszczelniające, albo też przyklejone na ściankach cylindra, tworzą na nim mewielkie wzniesienia, które stają się przyczyną wyrobienia podłużnych rowków na ściankach tłoka. Wszystkie te objawy wpływają w mniejszym lub większym stopniu na zmniejszeni mocy silnika, a powiększenie zużycia paliwa na razie, a w przyszłości, w miarę dalszej pracy, na przyspieszenie zużywania się poszczególnych części i na skrócenie okresu używalności silnika.

Opisany przebieg zacierania jest dość częsty i zalicza się do wypadków lekkich. Zdarza się jednak, że zatarcie tłoka następuje

94