95 (149)

98

Asymetria błon biologicznych jest spowodowana niesymetrycznym rozmieszczeniem w obu warstwach grup polarnych lipidów i ładunków elektrycznych. Po zewnętrznej stronie błony komórkowej są ulokowane glikolipidy. Każda warstwa błony komórkowej posiada własny zestaw białek. Białka znajdujące się po zewnętrznej stronie błony mają dołączone łańcuchy zbudowane z oligosacharydów.

Błony siateczki śródplazmatycznej są bardziej płynne i nie są spolaryzowane.

W większości komórek eukariotycznych na powierzchni błony komórkowej występuje cieniutka warstewka zbudowana z reszt glikoprotein i glikolipidów, których części zasadnicze są wbudowane w zrąb lipidowy. Warstewka ta jest nazywana glikokaliksem. Przeciwdziała niektórym uszkodzeniom chemicznym (nie dopuszcza wielu substancji do błony) oraz odgrywa istotną rolę podczas rozpoznawania komórek przez układ odpornościowy. Błony biologiczne nie są syntetyzowane de novo, lecz komórka „dokładając” podjednostki białkowo-lipidowe, rozbudowuje błony już istniejące.

Funkcje błon biologicznych

Transport przez błony

Wyróżnia się transport bierny i transport aktywny. Do pierwszego z nich zalicza się:

□    filtrację - polega na przenikaniu przez błonę rozpuszczalnika i ciała rozpuszczonego o mniejszej średnicy niż pory w błonie; zachodzi dzięki różnicy ciśnień hydrostatycznych po obu stronach błony, a wydajność filtracji zależy od powierzchni błony, średnicy jej porów i różnicy ciśnień hydrostatycznych;

□    dyfuzję bierną - transport zachodzący na drodze dyfuzji biernej nie wymaga doprowadzenia energii metabolicznej ani obecności białek błonowych; cząsteczka przemieszcza się ze stężenia większego do mniejszego; szybkość przemieszczania cząsteczek (np. gazów, mocznika) w drodze dyfuzji jest wprost proporcjonalna do gradientu stężenia