98 99

strukturalizacja (to zachowania prowadzącego ukierunkowane na ustanowienie norm grupowych, jej stylu pracy i kolejności działań, dzięki slrukturalizacji kierujący reguluje tempo pracy grupy; uczestnicy postrzegają prowadzącego realizującego tę funkcję jako pewien rodzaj reżysera).

Osoby prowadzące grupę realizują pewne elementy ze wszystkich wymienionych wymiarów i w ten sposób tworzą własny styl pracy. Jednak, zdaniem K.W. Vopela:

Istnieją dwie funkcje prowadzącego, które są szczególnie ważne i które w połączeniu ze sobą stają się naprawdę skuteczne, mianowicie wyrażanie osobistego szacunku oraz wykwalifikowana pomoc w zrozumieniu własnej osoby²⁸.

Przytoczony model ma tę zaletę, że jego uważna analiza może ułatwić nauczycielom określenie swojego stylu kierowania grupą i ewentualnego zaakcentowania lub wprowadzenia do niego czegoś nowego, bardziej korzystnego.

K.W. Vopel określił także minimalne, jego zdaniem, podłoże fachowe umożliwiające kierowanie grupą. Zaliczył do niego:

1)    ogólne wiadomości o dynamice grupowej,

2)    wystarczająco dużo zrozumienia dla indywidualnej psychodynamiki,

3)    specjalistyczne wiadomości (związane ze specyficznymi celami danej grupy),

4)    własne doświadczenia jako uczestnika stosowanych metod grupowych.

Ponadto wymienił również najważniejsze postawy, które wspierają skuteczność pracy osób prowadzących grupy, a są to np. zaangażowanie i zainteresowanie, wrażliwość, optymizm, łagodność, gotowość do dopasowania się, tolerancja, znajomość własnych potrzeb, odwaga, selektywna otwartość. Z pewnością nie są to małe wymagania.

Planując wykorzystanie pracy grupowej w toku zajęć z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym warto zatem zorientować się jakie elementy tego wariantu organizacji działań uczniowskich wymagają przemyślenia i jakie dylematy rozstrzygnięcia.

Pytania i problemy do dyskusji

1.    Jakie działania poprzedzają wprowadzenie uczenia się w małych grupach dzieci w wieku wczesnoszkolnym?

2.    Rozwojowi jakich umiejętności sprzyja praca grupowa uczniów klas początkowych?

¹⁰ Ibidem, s. 80.

3.    Kto zyskuje w trakcie uczenia się w parach i co zyskuje?

4.    jakie są możliwości wykorzystania zasady stopniowania trudność I w procesie uczenia się pracy grupowej przez dzieci z klas I-III?

5.    Jakie trudności może napotkać nauczyciel wykorzystujący jedynie loso wy dobór składu grup uczniowskich?

6.    Jakie czynniki mogą warunkować efektywność pracy w małych zespołach?

7.    Jak „sprawiedliwie" ocenić pracę grupową uczniów?

8.    Na czym polega rozwojowy charakter kryzysu grupowego?

9.    Jakich umiejętności w zakresie kierowania grupą oczekują od nauczyciela klas początkowych jego uczniowie, ich rodzice oraz współpracujący z nim inni nauczyciele?

10. Uzasadnij lub podważ tezę: „pracując z kimś możemy więcej i więcej robimy, niż gdybyśmy pracowali w pojedynkę".

Zadania dla studenta

1.    Zaproponuj trzy zabawowe, atrakcyjne dla dzieci sposoby podziału klasy na małe grupy, ale takie, które dają nauczycielowi możliwość celowego doboru składu zespołów.

2.    Zaprojektuj po dwa zadania do pracy grupowej dla uczniów klas I, II i III. Pierwsze niech będzie zadaniem jednolitym dla wszystkich grup, drugie niechaj dotyczy jednej tematyki, ale niech będzie adresowane do trzech zespołów o zróżnicowanym poziomie zdolności (łącznie do klasy I masz więc zaprojektować cztery zadania i po tyle samo do klasy II i III).

3.    Opracuj fragment zajęć dla klasy III obejmujący pełny projekt pracy grupowej (uwzględnij: aranżację przestrzeni, czas, sposób i technikę podziału na grupy, planowane do realizacji zadania oraz sposób prezentacji wyników i ocenę). Przygotuj też instrukcję dla uczniów obejmującą etapy pracy, elementy podlegające ocenie i obowiązujące zasady dyscypliny.