amat urz kr169

Do usuwania tętnień stosuje się mniej lub więcej rozbudowany układ filtrujący. Filtry składają się z pojedynczych ogniw zawierających:

—    indukcyjność i pojemność,

—    oporność i pojemność.

Zdolność wygładzania przez ogniwo filtru określa współczynnik filtracji, który jest stosunkiem

(rys. 15-6)

Współczynnik filtracji dla poszczególnych wartości pojemności filtru w obu układach (LC i RC) łatwo można wyznaczyć z wykresów na rys. 15-7.

Filtry zawierające indukcyjność stosuje się do wygładzenia większych prądów (powyżej 20 mA). Człony filtrujące RC nadają się do obwodów zasilających niewielkim prądem stopnie wstępne nadajnika lub odbiornika. W filtrach do urządzeń nadawczych występują znaczne napięcia i konieczne jest tu stosowanie kondensatorów przewidzianych na znaczne napięcie pracy. Z tego też względu pojemność tych kondensatorów zazwyczaj nie przekracza 4 m-F. Są to elementy dość kosztowne i trudne do zdobycia, dlatego też często wykorzystuje sic łatwiej dostępne kondensatory elektrolityczni, o dużej pojemności, łącząc je szeregowo. W układach RC pracujących przeważnie przy napięciach niższych od 500 V z reguły stosuje się kondensatory elektrolityczne. Skuteczność wygładzania zwiększa się w miarę wzrostu indukcyjności i pojemności

filtru. W urządzeniach zasilających wyłącznie nadajniki wysokim napięciem anodowym praktykuje się włączanie dławika od strony ujemnego bieguna zasilacza (rys. 15-8). W ten sposób łagodzi się wymagania doty-

Tr.s

czące izolacji uzwojenia dławika w stosunku do rdzenia (zwykle uziemionego). Oporniki w filtrach RC są przeważnie drutowe o znacznej obciążalności. W filtrach LC podstawowe znaczenie ma dławik pracujący w obwodzie prądu stałego, a więc przy wstępnym magnesowaniu rdzenia. Z tego też względu złożony rdzeń ma szczelinę powietrzną.

Indukcyjność dławika łatwo jest obliczyć, stosując wzór

_ 0,4 -t fXa n/ 10"⁸

^Lj------17--^-

w którym:

Q_ż — przekrój rdzenia, w cm²; n_d — ilość zwojów,

l_ż — długość drogi magnetycznej w rdzeniu, w cm;

Ud — przenikalność magnetyczna wyznaczona z rys. 6-18 dla iloczynu L_d • I²0 * 10⁴, gdzie f₀ — natężenie prądu stałego magnesującego rdzeń dławika.

Ilość zwojów przy określonej indukcyjności wyniesie więc

, Lj ‘lj

0,4 n fi_d Q,

i - ⁿd ^p 800

a szczelina powietrza (w milimetrach)

gdzie I₀ jest wyrażony w mm.

Średnicę przewodów dławika przyjmuje się jak największą, chodzi bowiem o uzyskanie niewielkiego spadku napięcia na uzwojeniu. W związku z tym przyjmuje się gęstość prądu najwyżej 1,5 A/mm².

Wejście filtru może być: pojemnościowe lub indukcyjne. Wejście pojemnościowe zapewnia większe napięcie, wyprostowane, natomiast wejście indukcyjne — mniejszą oporność wewnętrzną oraz mniejsze obciążenie lampy prostowniczej, uzwojeń transformatora i pierwszego kondensatora filtru.

W przypadku prostych układów amatorskich, szczególnie odbiorczych, stosuje się pojemnościowe wejście filtru. Z powodzeniem można też stosować wejście pojemnościowe w zasilaczach nadajników małej i średniej mocy, w których użyte są diody próżniowe. Natomiast w nadajnikach większej mocy (powyżej 100 W) oraz w zasilaczach z lampami gazowanymi konieczne jest stosowanie wejścia indukcyjnego. Szczególnie lampy