antyksredniowiecze

Przez epoki — podsumowanie od antyku do XX-lecia międzywojennego

NAZWA EPOKI

CZAS

TRWANIA

(teksty

kultury)

HASŁA. IDEE. WAŻNE POJĘCIA

NAJWAŻNIEJSZE DZIEŁA EPOKI

INNI

PRZEDSTAWICIELE

EPOKI

VIII w. p.n.e. - 476 r. n.e.

antyk

filozofowie przyrody, epikureizm („carpe diem"), stoicyzm (zachowaj spokój!), ironia sokratyczna, jaskinia platońska, poetyka, retoryka, mimesis, fatum, harmonia, katharsis, tragizm, trzy jedności (miejsca, czasu i akcji), mit, mitologia, prometeizm

Epos: Homer „Iliada", „Odyseja"; Wergiliusz „Eneida" Tragedia: Sofokles „Król Edyp", „Antygona"

Pieśni: Horacy

Safona, Ezop, Wergiliusz, Sokrates, Platon, Arystoteles

476 r.-1453 r.

średniowiecze

uniwersalizm, teocentryzm, mistycyzm, anonimowość, alegoryzm, pareneza, dualizm, scholastyka, deesis, stabat mater, ars moriendi, danse macabre, trzy wzorce osobowe (rycerz, władca, święty), feudalizm, styl romański, styl gotycki

Epos rycerski: „Opowieści Okrągłego Stołu"; „Pieśń o Rolandzie" Romans rycerski: „Dzieje Tristana i Izoldy"

Kroniki: Gall Anonim „Kronika polska"; Wincenty Kadłubek „Kronika polska"; Jan Długosz „Roczniki (...) Królestwa Polskiego"

ZABYTKI JĘZYKA POLSKIEGO

IX    w. - „Geograf bawarski"

X    w. - „Dagome iudex"

XII w. - „Kronika Thietmara"

XII    w. - „Bulla gnieźnieńska" - aż 410 wyrazów polskich

XIII    w. - „Księga henrykowska" - pierwsze zdanie polskie: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj"

XIII    w. - „Bogurodzica"

XIV    w. - „Kazanie świętokrzyskie", „Psałterz floriański", modlitwy, kazania, roty przysiąg sądowych

XV    w. - „Kazania gnieźnieńskie", „Psałterz puławski", „Biblia królowej Zofii", „O zachowaniu się przy stole" (Słota), „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią", „Legenda o św. Aleksym", „Lament świętokrzyski"

św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, św. Franciszek

humanizm („Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest m\ obce" -Terencjusz),

Poemat: Dante Alighieri „Boska Komedia" Sonet: Francesco Petrarka „Sonety do Laury' Nowela: Giovanni Boccaccio „Dekameron"

Erazm z Rotterdamu, Leonardo da Vinci, Rafael, Micha!Anioł,

T~

nesans

Włochy: XIV w.

- początek XVI w.

Inne kraje

antopocentryzm, irenizm, tolerancja, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, utopia, wielkie odkrycia geograficzne, schizma

Utopia: Thomas Morus „Utopia"

Tragedia, komedia: William Szekspir (m.in. „Makbet", „Hamlet", „Romeo i Julia", „Król Lear", „Otello", „Sen nocy letniej")

Traktat: Niccoló Machiavel!i „Książę"

Satyra (..Krótka rozprawa miedzy trzema osobami. Panem. Wójtem.

Frarwjote ttabe\a\s, l_udov\co Ańosto, Torquato Tasso, Baltazar Castigtione, Michel de Montaignc

i