BadaniaMarketKaczmarczyk 5

strony, mogą być pominięte przez prowadzącego wywiad lub — w przypadku pomiarów ankietowych — przez respondenta. Niekiedy respondenci świadomie odmawiają odpowiedzi na niektóre pytania lub w ogóle nie poddają się pomiarowi. Zapisy na kartach kwestionariusza są czasami mało czytelne. Oto kilka powszechnie spotykanych błędów i braków.

\ Pomiary fikcyjne. Są to oszustwa świadomie dokonane przez osoby prowadzące pomiar. Doświadczony redaktor lub kontroler potrafi wychwycić i odrzucić takie pomiary.

Błędne dane. Chociaż większość błędów jest niewidoczna, błędy dotyczące faktów można zwykle zidentyfikować. Poprawki można robić wówczas, gdy inne dane w kwestionariuszu są prawdziwe.

Sprzeczności i niezgodności. Przykładem może być odpowiedź, z której wynika, że respondent nigdy nie słyszał o danym produkcie, podczas gdy w odpowiedzi na inne pytanie twierdzi, że używa lego produktu. O tym. która odpowiedź jest prawdziwa, można niekiedy wnioskować z innych odpowiedzi, ale wnioski te mogą być ryzykowne.

Odpowiedzi niekompletne lub niejednoznaczne. Niektóre odpowiedzi są niekompletne, nieczytelne lub niejasne i wieloznaczne. Niekompletną odpowiedź można w przybliżeniu określić i uzupełnić. Natomiast odpowiedzi niejednoznaczne lub nieokreślone są trudne do interpretacji i ewentualnej poprawy.

Odpowiedzi nieadekwatne. Respondenci dają czasami odpowiedzi nie związane z tematem pytania. Przyczyn tego typu błędów może być kilka: złe zaprojektowanie pytania, niewłaściwe zrozumienie pytania przez respondenta, zadanie respondentowi nieodpowiedniego pytania.

Brak odpowiedzi na jedno lub kilka pytań albo brak zgody respondenta na przeprowadzenie pomiaru. Tego typu błędy i braki zdarzają się najczęściej, zwłaszcza w pomiarach ankietowych.

W przypadku gdy dane z instrumentów pomiarowych są bezpośrednio przetwarzane automatycznie, dokładność danych sprawdza komputer. Maszyna nie sprawdzi wszystkich rodzajów błędów, zwłaszcza błędów logicznych i językowych; rejestruje ona raczej braki oraz niektóre błędy powstałe w czasie kodowania. Z tego względu na tym etapie badania konieczna jest praca redaktora.

Metody nanoszenia poprawek i uzupełnień. Następną czynnością po sprawdzeniu danych jest redakcja niezbędnych poprawek i uzupełnień. Oto najważniejsze metody postępowania w przypadkach stwierdzenia błędów' i braków.

Nie należy wymazywać danych oryginalnych. Poprawki i znaki redakcyjne nanosi się za pomocą kolorowego ołówka, lak aby było możliwe zidentyfikowanie redaktora oraz celu poprawki.

255