CCF20071020007

ralną pozostaje w życiu bezmiar pustki. W najtrudniejszej sytuacji są ludzie starzy, którzy często odczuwają bezsens i brak znaczenia swojego życia oraz poczucie osamotnienia w swych poglądach i wyznawanych wartościach. Wydaje się, że samotność moralna dotyczy przede wszystkim ludzi starych i jest to najostrzejsza forma osamotnienia.

2. Samotność dziecka

Samotność dziecka można rozpatrywać w zależności od środowisk wychowawczych, w których ono funkcjonuje. Inny rodzaj samotności dotknie dziecko w rodzinie, inny w środowisku szkolnym czy też rówieśniczym.

2.1. Samotność dziecka w rodzinie

O samotności dziecka w rodzinie możemy mówić już od momentu jego narodzin. Pierwszy kontakt fizyczny matki z dzieckiem, w momencie, kiedy jest ono oczekiwane z niecierpliwością przez nią i jej najbliższych, jest przepełniony uczuciem miłości, troski i ciepła. Płaczące niemowlę szybko uspokaja się w objęciach matki, czuje się bezpieczne. To poczucie bezpieczeństwa i bliskiego związku z drugą osobą potęguje się wraz ze wzrastaniem dziecka, chyba że rodzina, w której żyje nie daje mu takiej możliwości. Do czynników tkwiących w rodzinie, a będących przyczyną poczucia samotności przez dziecko zaliczyłyśmy:

1. Brak więzi emocjonalnej pomiędzy dzieckiem a rodzicami.

Ta przyczyna może pojawić się w sytuacji, kiedy dziecko nie było oczekiwane przez rodziców (na przykład niechciana ciążą, nieletnia matka, inna od upragnionej płeć dziecka). Rodzice wykonują czynności związane z pielęgnacją dziecka z obowiązku, są wobec niego oschli, nie tulą go, nie całują, nie przemawiają pieszczotliwie, denerwują się, gdy dziecko płacze wzywając ich w ten sposób do siebie. Z czasem uczy się ono żyć obok rodziców, ale nie z nimi i nie dla nich. Samo rozwiązuje

swoje problemy, radzi sobie z trudnościami dnia codziennego, lecz cały czas próbuje zwrócić na siebie uwagę rodziców - jest przesadnie posłuszne, zdyscyplinowane lub wręcz odwrotnie, swoim niewłaściwym zachowaniem sprawia im wiele kłopotów, myśląc, że może w ten sposób zwrócą na niego uwagę, zainteresują się nim. Pustka emocjonalna jest tak dotkliwa, że może doprowadzić do głębokich stanów apatii i izolacji społecznej .

2.    Autokratyzm w wychowaniu. Taka postawa rodziców względem dziecka nie pozwala na wykształcenie się silnych więzi emocjonalnych. Wymagania stawiane dziecku, a przerastające jego możliwości, nic pozwalają zdobyć dziecku uznania w oczach rodziców. Często słyszy, że jest niezdarne, nieodpowiedzialne, leniwe, głupie. Takie reakcje rodziców na jego niepowodzenia ugruntowują je w myśleniu, że jest niekochane, niepotrzebne i nigdy nie będzie w stanie zadowolić rodziców.

3.    System kar i nagród. Zarówno nadmiar kar, jak i nagród może być przyczyną samotności dziecka w rodzinie. Dziecko intensywnie karane, zarówno fizycznie jak i psychiczne, ma poczucie niższej wartości, uświadamia mu się ciągle jego braki i niedociągnięcia, upokarza, izoluje emocjonalnie. W miejsce uczucia miłości i oddania pojawia się niechęć, wrogość i nienawiść do rodziców. Dom rodzinny staje się miejscem „tortur”, samotnią, w której dziecka przeżywa swój ból nie tylko fizyczny, ale także emocjonalny, a brak poczucia bezpieczeństwa nie pozwala mu na odczuwanie silnych więzi z rodzicami. W sytuacj i, kiedy dziecko w zamian za uczucie i zainteresowanie jego sprawami jest obsypywane przez rodziców nagrodami rzeczowymi, może także rodzić się poczucie samotności, a jednocześnie osamotnienia.

4.    Narodziny młodszego rodzeństwa. Fakt pojawienia się młodszego rodzeństwa burzy cały dotychczasowy układ powiązań i zależności rodzinnych. W przypadku nie przygotowania przez rodziców starszego dziecka do tych zmian, czuje się ono odsunięte na dalszy plan, a jednocześnie niekochane i odtrącone. Młodsze rodzeństwo staje się potencjalnym zagrożeniem w walce o uczucia rodziców. Przeżywane przez dziecko niepokoje

31