CCF20091015020

wrócił myślą do tego epizodu w analogicznej sytuacji, jaka mu się przytrafiła podczas ucieczki z Warszawy jesienią 1939 (por. Mój wiek, t. I).

¹⁸    żrały — dojrzały (arch.)

GNUŚNY DZIEŃ ALEKSANDRA WATA

¹⁹    Ulalume imię bohaterki ballady E.A. Poego pod tym tytułem

1SEUT ZŁOTOWŁOSA'

²⁰    Cały rozdziałek zawiera liczne aluzje do opracowanych przez Josepha Bediera (1900) na podstawie kilku poematów francuskich Dziejów Tristana i Izoldy (przekład Boya, Kraków 1917). Izold Złotowłosa, za wia-rołomstwo wydana przez swego męża, króla Marka, stu trędowatym pod wodzą kulawego Iwona, uratowana przez Tristana chroni się z nim w Le-sie Moreńskim, gdzie kochanek dla jej rozrywki naśladuje śpiew ptaków.

²¹    flamand — tu: krowa rasy holenderskiej

ZADY

²²    szagren (właśc. szagryn, z fr. chagrin) „jaszczur”, skóra drobno groszkowana

²³    Beata Beatrix Błogosławiona Beatrycze (zob. przyp. do Legendy Niebios)

SAMOWTÓR Z SOBĄ

²⁴    p a n t a k 1 e być może zniekształcone pantache zewsząd, w każdy sposób, tu: odpowiednik łacińskiego panaceum — roślina uzdrawia jąca wszystkie choroby

MĘSKOŚĆ

²⁵    Hesperydy „córy wieczoru”, strzegące przy pomocy smoka drzewa, na którym rosły złote jabłka, w ogrodzie, położonym na zachód nim krańcu świata

²⁶    pokłady [...] sardonistów - kontaminacja dwóch słów sardoniks — żółtawa lub brunatna odmiana chalcedonu, z której wylwa rza się kamee, sardonista szyderca, ironista

²⁷    hiperborealny    odnoszący się do Hiperborejczykuw,

mieszkańców dalekiej Północy; w Trylogii ze względów cenzuralnyi li słowo to oznacza Rosjan

²⁸    sembtajon - może zniekształcone: semitaion (gr.) znak

²⁹    nadreński f 1 e c i s t a szczurołap z Hameln nad Wezerą, mliii on w roku 1248 wyprowadzić z miasta szczury, grając na fujarce

³⁰    A mole ki ci właśc. Amalekici, arabskie plemię koczownlc/i pokonane przez króla Dawida

³¹    ośla szczęka aluzja do Samsona, który oślą szczęką zabił tysiąc Filistynów

ZMIERZCH

³²    a m b r a z u r a (z fr. embrasure) strzelnica w murze lub framuga okienna

³³    Czerwony Trąd z opowiadania Poego The masque of the red death (1842), wielokrotnie tłumaczonego, m.in. przez Leśmiana pt. Maska Szkarłatnej Śmierci (1913). Książę Prospero zamknął się przed zarazą w opactwie, otoczonym potężnym murem.

³⁴    Hermes Trismegistos grecki bóg Hermes identyfikowany z egipskim Thotcm, patron nauk ezoterycznych, zwanych też hermetycznymi (gr. „trzykroć wielki”)

³⁵    Enivrez-vous upajajcie się!; tytułowe hasło trzydziestego trzeciego poematu z cyklu Petits poemes en prose Baudelaire’a

IZOLD BIAŁEGO DOMU

³⁶    Izold Białego Domu odwołanie do drugiej kobiecej postaci z Dziejów Tristana i Izoldy, Izoldy o Białych Dłoniach, którą Amelia Hertzówna uczyniła bohaterką sceny dramatycznej Yseult o białych dłoniach („Chimera” 1905, t. 9), obdarzając ją wyraźnymi rysami satanicznymi

G1NDRY

³⁷    burun (ros.) fala przybojowa, grzywacz

³⁸    Rajmondo Lullo (ok. 1235 - ok. 1315) — polihistor i teolog kataloński; przypisywano mu autorstwo licznych traktatów alchemicznych

³⁹    Soria Moria — nazwa baśniowego zamku, powstała przez zniekształcenie nazwy archipelagu Kuria Muria na Morzu Arabskim, gdzie umiejscawiano Wyspy Szczęśliwe

⁴⁰    balanęons — kołyszmy się (w tańcu)

⁴¹    T i g 1 a r-P a 11 a s a r (właśc. Tiglatpilesar) — imię królów asyryjskich. Pierwszy uważany jest za założyciela biblioteki asyryjskiej, Trzeci za twórcę potęgi Asyrii; dla umocnienia swej władzy zakładał liczne zamki i twierdze.

⁴²    doktor ciemności — także książę ciemności: Szatan

⁴³    Słowiki [...] na śmierć — odwołanie do Dziejów Tristana i Izoldy, gdzie w rozdziale „Głos słowika” Izolda słyszy Tristana naśladującego śpiew słowika i odbiera to jako ostatnie pożegnanie, wezwanie śmierci. W późniejszym wierszu Noc w szpitalu (1956) Wat pisał:

4<>J