CCF20081016013

Wedle sugestii A. Kamińskiego za monografię na gruncie pedagog przyjąć należy taką metodę postępowania, która prowadzi do opisu insi tucji wychowawczych, rozumiejąc pod pojęciem instytucji wychowawca „struktury sformalizowane” takie jak: Towarzystwo Przyjaciół Dzie Uniwersytet dla Rodziców, szkoła, spółdzielnia mieszkaniowa.

Dwa czynniki decydują o tym, że określony sposób postępował badawczego możemy uznać za metodę monograficzną. Pierwszym z nil jest przedmiot badań. Swoistym przedmiotem badań dla monografii ji instytucja wychowawcza lub inna instytucja dla celów wychowawcz badana. Chodzi tu w zasadzie o instytucje w rozumieniu placówki (d kultury, pogotowie opiekuńcze) i niekiedy instytucjonalne formy dziali ności wychowawczej (spółdzielnia uczniowska, drużyna harcerska).

Drugi czynnik to sposób badania. W badaniach monograficznych d? się do „sięgnięcia w głąb” danej instytucji i gruntownego, wielostronne] wejrzenia w jej funkcjonowania zarówno jako systemu społecznego, jd i jako związanego ze sobą zbioru osób” (Kamiński A. 1974). Dla przykl du: „przyczyny sieroctwa społecznego”, nie jest problemem nadającym s do badań metodą monograficzną, ale problem: „kompensacyjna ro (wybranego) domu dziecka” w pełni nadaje się do zastosowania omawi nej metody. Podobnie przedstawia się sprawa z inną parą problemó' przyczyny niepowodzeń w nauce dzieci wybranej szkoły i kurs przygot wawczy na studia jako forma uzupełniania wiadomości.

Najbardziej wyróżniającą cechą badań monograficznych w sens formalnym jest ich ścisła lokalizacja instytucjonalna. Pod względej merytorycznym metoda monograficzna prowadzi do rozpoznania struktui i efektywności działań wychowawczych, do postawienia diagnozy oki ślonych niedomogów i opracowania koncepcji ewentualnych ulepsze, Wszystko w odniesieniu do badanej instytucji.

Dotychczasowe ustalenia pozwalają nam nazwać: monografią mc todę badań której przedmiotem są instytucje wychowaw cze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne form działalności wychowawczej, prowadzącą do gruntowneg rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywność] działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ul pszeń i prognoz rozwojowych”.

Definicja pojęcia przez typologię zakresu i funkcji może budzi zastrzeżenia odnośnie jej poprawności. Wydaje się jednak, że każda inn

■•"i definicji (np. przez denotację czy definicja analityczna) byłaby ¹ nir trudniejsza. Zaproponowana definicja częściowo projektująca,

' Iowo intencjonalna (przez konotację) ma tę zaletę, że w miarę jasno "'/nią monografię od innych metod badawczych.

Mrl oda monograficzna w badaniach pedagogicznych oddaje nieoce-uslugi. Będąc dość łatwa w realizacji nadaje się do systematycznej

•    v I ikm ji funkcji założonych danej instytucji, planowania ulepszeń mmli ich funkcjonowania. Przy badaniu podobnych instytucji pozwala

Imżne porównywanie struktur, zasad funkcjonowania i ocenę przy-. i li w łych instytucjach rozwiązań problemów wychowawczych,/

I'Ulwa porównywalności wiąże się z prawem budowania uogólnień l"iu iii o badania monograficzne. Ponieważ są to badania na organi-" li jednostkowych, na „przypadkach” w pedagogicznym rozumieniu

*    Iowa, sądy uogólniające winny być ostrożne. Wszelako jak pisze i Wiliński „słuszna obawa przed uogólnieniami zbyt szerokimi nie

, mliii ciążyć przesadnie nad badaczem... Wyobraźnia badacza jest M i podobnie cenną jak i sceptyczny krytycyzm” (tamże s. 45).

li loda monograficzna realizowana być może przez wiele różnorod-li u i liuik. Prawie zawsze posługuje się badaniem dokumentacji, bardzo ni wprowadza elementy obserwacji uczestniczącej, ankiety lub wy-iiI , Niekiedy mogą być wykorzystane elementy eksperymentu wycho-ego. .lak każda inna metoda, zgodnie z zasadami poprawności ■ litologicznej, nie poprzestaje na jednej technice badań. Łączy ich u i Imkliijąc je jako formę uzupełniania wiedzy i wzajemnej kontroli.

1 Mi loda indywidualnych przypadków

li lodu indywidualnych przypadków zwana inaczej „studium indywi-• min • li przypadków” wywodzi się z metod pracy socjalnej rozwijanych diigogice opiekuńczej na przełomie - i rozpowszechnionych w latach i iuPli 'dych naszego wieku. Działalność opiekuńcza wyrastając z ram iii"pi| szukała naukowych podstaw swej pracy i bardziej skutecznych ■ u lil/iały wania. Ewolucja szła od filantropii do pracy socjalnej na

....... \rh podstawach opartej, od zwykłego ratownictwa do naukowej

, .nliiMyki, Istota metody indywidualnych przypadków polegała na prze-

' ......i. ze upadek i nędza mają przyczynę w słabości jednostki oraz, że

ml leni wydźwignięcia człowieka w sytuacji kryzysowej jest wszech-.....ii i "/poznanie przyczyn konkretnego przypadku i zindywidualizo-

47