CCF20081016018

4.2. Przedmiot i cel badań jakościowych

Wybór przedmiotu badania w obydwu typach badań wydaje się z pozoru procedurą podobną. Jednak inny przedmiot badania może narzJ cać metoda ilościowa, inny zaś metoda jakościowa. Różnica polega nl tym, że na gruncie metodologii naukowej niemożliwe jest dostrzeżenie lub podjęcie pewnych tematów, w związku z wymogiem, jaki ta metodologii! stawia badaczowi postulując, iż przedmiotem badania naukowego mogli być tylko obiektywnie istniejące, poddające się pomiarowi zjawisku, Narzuca to w pewnym sensie typ zagadnień pedagogicznych możliwych do zbadania na gruncie tej metodologii.

W badaniach jakościowych natomiast możliwe jest podjęcie tematów wykraczających poza to co obiektywne i mierzalne co pozwala na pode]' mowanie problematyki związanej z ocenami, wartościami, przeżyciami Dla pedagogów jest to różnica tym znaczniejsza, że zajmują się on-zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem człowieka wśród innycl ludzi, w różnego rodzaju placówkach, czyli zarówno jego jednostkowośdi jak i związkami z innymi, trudno jest redukować jego poznawanie tyłki do wymiaru zdarzeń, mogących stanowić „obiektywne fakty”.

W procesie wychowania i kształcenia emocje, uczucia, wartości mi obecne i trudno je pomijać jako mniej znaczące. Taki redukcjoni/u pozwala zdobyć o zjawisku wiedzę pewną, ale ograniczoną i jednostronn.i S. Ossowski formułuje ten dylemat następująco: „socjolog musi wybicn pomiędzy ubieganiem się o rezultaty, które są pewne, ale mało ważni albo o takie, które są ważne, ale niepewne”¹.

Podejście jakościowe pozwala na podejmowanie takich zagadnien które dotyczą poszczególnych ludzi, jednostkowych przypadków, a takh - o czym pisze A. Wyka - zjawisk złożonych treściowo i znaczeniowi' np. stylu życia² oraz zjawisk zmiennych, stających się, o charakter procesu społecznego⁶.

Cel badań zarówno ilościowych jak i jakościowych jest taki sniti poznanie bądź lepsze poznanie interesującego nas zagadnienia.

Badanie jakościowe stosujemy wówczas, gdy:

■u chcemy przyjrzeć się zjawiskom w ich kontekście, gdy chcemy je •onn takimi jakie są a nie stwierdzić, czy zgadzają się z naszym o nich "ii ulaniem⁷

•    i hadane zjawisko jest „drażliwe”, dotyczy problemów uznawanych t Inn lanych za intymne, prywatne (np. problem kar cielesnych stoso-

"u li w szkole lub losy dziecka z rodziny patologicznej), i osobami badanymi są albo - jednostki o wysokim stopniu samo-"lumości posiadający dużą zdolność do artykulacji badanych proble-bądź - gdy są one niezdolne do wypowiadania się na temat ¹ " Mulicy badacza^. Dotyczy to zarówno dzieci o nierozwiniętych

•    ' możliwościach artykulacyjnych jak i dorosłych, posługujących się ¹ u iii różniącym się od języka badacza.

' Hipoteza i problem badawczy w badaniach jakościowych

^I    "lijście jakościowe zmusza badacza do rezygnacji z hipotez badaw-»t'h i /układa swoistą bezzałożeniowość nt. natury badanego zjawiska,

"I i|i|i u nie z braku jakichkolwiek założeń badacza, lecz z programowo i 11 niego przyjętej postawy „naiwnej poznawczo”. Istnienie hipotezy i" li bowiem kierunek naszych poszukiwań, a tym samym ogranicza i' • i im oglądalności badanego zjawiska, redukuje je bowiem do uświa-i inmych poprzez badacza wątków, może przy tym pomijać całe spe-

...... iigndnień, z których badacz nie zdawał sobie sprawy. Znikoma

hipotez badawczych szczególnie uwidoczniła się w badaniach • illi znych, w których założeniowość nie tylko ogranicza pole bada-n il< I uznawana jest za szkodliwą⁹.

II    ilusowanie metod jakościowych pozwala na podejmowanie w bali pioblemów mało znanych, które badacz bardziej przeczuwa, niż

"" i' wie, taka sytuacja uniemożliwia w sposób naturalny stawianie i y|ltych hipotez, bowiem nie można formułować hipotez, jeżeli ¹ i" /iigndnienie jest mało znane.

^......Hvll|c w uproszczeniu - próbu jemy poznać jaki jest świat (czy raczej jak jawi się nam

iNli 'i Mli¹ ustalić czy świat jest:

' i niliiliiiy ilu wymyślonego przez nas modelu „A”

•    ilill"uiv do wymyślonego przez nas modelu „B”

•    11' ul 11 my z „(’”

1

   S. Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa 1983, PWN, s. 168.

2

   W pedagogice mogłoby m hvr< Iwbinb* «.»............— • •    ......