CCF20081016061

nazwany został kodyfikacją. Podlegają mu wszelkie techniki badawcze, posługujące się zapisem, a więc: wszelkie kwestionariusze, skale, arkusze obserwacji, wywiady nieskateryzowane itp. Celem tego zabiegu jest przy porządkowanie odpowiednim kategoriom pojęciowym wszystkich możli wych wypowiedzi kwestionariusza czy obserwowanych sytuacji. Jest In procedura wielce skomplikowana i różnorodna dla poszczególnych technik badawczych. Posiada wszakże jeden wymieniony już wyżej cel. Dlii ilustracji zasady prowadzenia kodyfikacji omówimy w tym miejscu kody fikację wywiadu środowiskowego częściowo skategoryzowanego. Wyślę pują w nim 2 rodzaje pytań: pytania otwarte i pytania skategoryzowane Te ostatnie posiadają właściwie swój klucz do symbolizacji, ponieważ zawierają wszystkie kategorie odpowiedzi. Istnieje zatem konieczność przeprowadzenia podobnej operacji z pytaniami otwartymi. Aby można było tego dokonać, należy zapoznać się z możliwie największą ilością odpowiedzi na poszczególne pytania i stworzyć ogólne kategorie pojęciu we, w których pomieszczą się wszelkie możliwe odpowiedzi na określone pytanie. Np. pytanie, które brzmi: „Jaki wpływ zdaniem Pana(i) mają mii syna koledzy, z którymi utrzymuje stałe kontakty?”, może inspirować dn różnych odpowiedzi. Również forma i język tych odpowiedzi będą baril/n różnorodne. Zadaniem naszym jest stworzenie uniwersalnej skali kale gorii odpowiedzi, która pomieści każdą postać odpowiedzi respondenln Tu można określić, że odpowiedzi grupować się będą w trzy główni¹ kategorie: wpływ dodatni i pożądany, wpływ ujemny i niepożądany, bruk wpływu lub świadomości jego istnienia. Z kolei dla większej precyzji dwii pierwsze typy odpowiedzi rozbijamy na grupy, w których staramy się uchwycić charakter złego wpływu, typ grupy rówieśniczej, w które| chłopiec przebywa, lub inne interesujące nas wskaźniki. A więc w pin wszym etapie odpowiedzi punkt a możemy określić „przestał się uczyt" punkt b - „stał się niesforny i niegrzeczny”, punkt c - „zaczął się /li prowadzić (pić, palić)”. W następnym rozdziale przedstawiam schemiit klucza, w którym postaram się wyjaśnić zasady jego budowy i użycia,

9.3.4. Weryfikacja hipotez

Na początku poczynań badawczych sformułowaliśmy szereg twin dzeń, których uzasadnienie znaliśmy tylko częściowo i które nie minh rangi twierdzeń udowodnionych. Celem badań było uzyskanie właśnii potwierdzenia ich prawidłowości bądź też uzyskanie materiału podwa/ii jącego ich słuszność. Dla praktyki wychowawczej bowiem zarówno dii wód pozytywny, jak i negatywny mają jednakowe znaczenie. Hipotezy pierwotne były twierdzeniami opartymi na rozumowaniu indukcyjnym niezupełnym, a więc rozumowaniu opartym na niedostatecznej ilości dowodów potwierdzających ich prawidłowość. Było to zatem rozumowanie zawodne. Wszystkie czynności badawcze zmierzały do tego, aby najważniejsze twierdzenia uzasadnić dostateczną ilością dowodów lub przypadków potwierdzających owe przypuszczalne prawdy. Obfitość zgromadzonych faktów pozwala na zastosowanie rozumowania wedle zasady indukcji statystycznej. I w ten sposób uzyskaliśmy potwierdzenie lub negację formułowanych tez na zasadzie określenia przeciętnej wartości badanej wielkości zmiennej lub przeciętnej częstotliwości występowania poszukiwanych cech lub zależności w badanej próbie. To z kolei, jeśli próba była reprezentatywna, upoważnia nas do uogólnienia określonego twierdzenia na populację generalną.

Dane wyjściowe, którymi posługiwaliśmy się przy określeniu hipotezy, pochodziły bądź z naszych obserwacji, bądź opierały się na innych badaniach, podobnych pod względem zakresu, problematyki lub metody do zamierzonych przez nas. Ponieważ jednak każdy układ społeczny jest niepowtarzalny w pełni, nie zawsze hipotezy oparte na badaniach innej zbiorowości znajdą potwierdzenie. Weźmy np. sprawę dojeżdżania młodzieży do szkół. Potoczne obserwacje i mniemania głoszą, że młodzież dojeżdżająca codziennie do szkół pociągami lub autobusami osiąga słabsze wyniki w nauce niż młodzież miejscowa. Jest to nasza hipoteza, którą pragniemy badaniami potwierdzić lub obalić. Dość łatwo przeprowadzić badania w tej materii. Przy zachowaniu wszelkich zasad poprawności metodologicznej, polegającej głównie na losowym wybraniu z określonych jednorodnych grup młodzieży proporcjonalnych prób reprezentatywnych, uzyskamy wyniki, które dadzą odpowiedź na postawione pytanie. I nie jest wykluczone, że po uwzględnieniu takich czynników, jak krótszy czas nauki pozalekcyjnej czy zmęczenie, hipoteza nasza może okazać się wątpliwa lub wręcz fałszywa, jeśli uzyskane średnie wartości będą równe.

W badaniach tych, podobnie jak we wszystkich badaniach środowiskowych prowadzonych metodą reprezentacji, doszukujemy się danych rzeczywistych, które obraną hipotezę dodatkowo (poza danymi wyjściowymi) popierały, lub też danych rzeczywistych, które by obraną hipotezę (wbrew danym wyjściowym) obalały. Takie postępowanie nazywamy sprawdzaniem hipotez. Na etapie, na którym znajdujemy się obecnie,

197