CCF20081206047

Zasady tworzenia reguł

Treść rei: ni

Przestrzeganie reguł

Stała obserwacja

Uważa się, że w klasach źle prowadzonych też bywaj.) ustalone reguły, ale może próbowano wprowadzić ich zbyt dużo lub nic wytłumaczono ich sensu i znaczenia. Wymagania więc związane z nimi są niekonsekwentne. Dobrze jest wziąć pod uwagę następujące zasady tworzenia reguł:

1.    Należy ująć sprawy w 3 do 6 reguł - więcej będzie trudno uczniom zapamiętać, a nauczycielowi zauważyć ich przekroczenie.

2.    Należy podać konkretne reguły związane aktualnie z klasą. Nie należy przewidywać reguł, które może trzeba będzie dodać za parę miesięcy lub w następnych latach. Dobrze jest unikać sformułowań bardzo ogólnikowych.

3.    Trzeba wytłumaczyć powody istnienia reguł.

4.    Gdziekolwiek możliwe, warto formułować reguły pozytywne np. „bądź punktualny” zamiast „nie spóźniaj się".

5.    Niekiedy, zwłaszcza w odniesieniu do młodszych uczniów, potrzebne jest sprawdzenie, czy rozumieją regułę, a czasem próbne przećwiczenie wykonania wymogów reguły.

6.    Niekiedy, zwłaszcza w pierwszych tygodniach, trzeba powtarzać reguły. aby dla uczniów było jasne, że nie były one chwilowym pomysłem nauczyciela.

Co do treści reguł, to amerykańskie książki pedagogiczne'¹ radzą:

-    ująć w reguły wszystkie „sytuacje przejściowe”, jak przerwy, rozpo czynanie i kończenie lekcji, zmianę typu pracy w trakcie lekcji, bo w tych momentach powstaje najwięcej problemów z dyscypliną;

-    ograniczyć reguły do spraw ważnych dla sytuacji'uczenia się, bez ambicji wpływania na fryzury uczniów, ich ubiór itp.

Trzeba wymagać podporządkowania się regułom. Reguła, której nie towarzyszą wymagania, szybko staje się regułą fikcyjną, którą uczniowie umieją zacytować, ale której nie mają zamiaru przestrzegać. Konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania reguł powinny być wcześniej zapowiedziane, a następnie egzekwowane.

Przestrzeganie reguł wymaga od nauczyciela stałej obserwacji tego, co się dzieje w klasie, oraz konsekwentnego reagowania na wszystkie przypadki wyłamania się spod władzy reguły. Należy przy tym prawidłowo interpretować zauważone objawy i sygnały. O nauczycielu, który potrafi to wszystko sprawnie czynić, zwykle mówi się. że:

-    „ma oczy z tyłu głowy”, tj. jest w stanie zauważyć rzeczywiście wszystko, bez względu na to, w jakim znajduje się miejscu klasy;

-    umie obserwować klasę w trakcie prowadzenia innej czynności, np. rozmowy z jednym uczniem;

-    umie rozpoznać, co oznaczają zaobserwowane przez niego zjawiska;

-    umie bezbłędnie przypisać winowajcę do winy;

-    nie traci czasu, to znaczy nie czeka, aż negatywne zachowanie rozwinie się lub rozprzestrzeni;

-    zna proporcje i nie przesadza z reagowaniem. Nie jest więc „uzależniony od bodźca”, jak niektórzy nauczyciele, którzy reagują - czy trzeba czy nie trzeba - na wszystko, co dzieje się w klasie.

Ogólna reguła jest więc taka: ustawicznie starać sig widzieć wszystka.

ale samemu podejmować decyzji: o tym. czy reagować i jak reagować - natychmiast. czy po pewnym czasie.

'' npKaphm P.Ś.. op. cii., s. J.U.

Sposoby reagowania na zachowanie uczniów

Zastanów sic...

Obserwowanie klasy pozwala też nauczycielowi za zorientowanie się. kiedy powstają sytuacje szczególnie podatne na pojawienie się kłopotów dyscyplinarnych, np. znużenie po 15 minutach intensywnej pracy. Rozpoznawanie takich sytuacji często pozwoli na wprowadzenie pewnych środków zaradczych, np. zmiana rodzaju działań, przerywnik mający dać możliwość zrelaksowania się itp.

Trzeba również mieć w świadomości, że sposób reagowania na zle zachowanie uczniowskie wywiera wpływ na innych. Każ.da reakcja wobec jednego ucznia zawsze wywrze jakiś efekt u pozostałych osób obecnych w klasie. Sformułowano zestaw reguł, którymi warto się posługiwać przy „załatwianiu" wykroczeń popełnionych przez uczniów wobec porządku klasowego:

-    nie należy wprowadzać ucznia w zakłopotanie i doprowadzać do tego, by „stracił twarz" w oczach kolegów:

-    z osobą, która przekroczyła regułę, nie należy podejmować dyskusji na temat słuszności tej reguły:

-    nie należy używać sarkazmu;

-    trzeba starać się zachować spokój. Dołączenie złości do złości przejawianej przez ucznia raczej tylko pogarsza sprawę;

-    trzeba starać się być konsekwentnym, uczciwym i odnosić się do uczniów bez uprzedzeń. Nie można, na przykład, za takie samo przewinienie inaczej karać ucznia dobrego, a inaczej złego;

-    gdziekolwiek można, należy stosować środki przywracające spokój, które nie rozbijają toku lekcji, np. podejść bliżej, popatrzeć, stanąć kolo ucznia, przejść po sali, kładąc palec na wargi pokazać, że ma być cicho itp.

-    nic wypowiadać licznych gróźb, z których potem nic nie wynika;

-    trzeba pamiętać lub zapisywać udzielone kary, by móc je stopniować. Kara za wielokrotne pojawienie się wykroczenia może i powinna być większa niż za pierwsze;

-    należy starać się jak najwięcej spraw wychowawczych i dyscyplinarnych załatwiać samemu, a tylko trudne przypadki przekazywać wychowawcy klasy i dyrektorowi;

-    dobrze jest mieć świadomość tego, jakie są własne relacje nauczyciela z klasą. Jeśli relacje te są dobre, kara będzie skuteczniejsza, a po tern wszystko szybko wróci do normy;

-    należy unikać ataków personalnych. Podkreślać, żc krytyce podlega konkretne zachowanie ucznia, a nie ón sam jako istota ludzka.

Do tego należałoby jeszcze dodać jeszcze jedną uwagę. Myśląc długofalowo o problemach dyscyplinarnych; dobrze jest starać się, gdziekolwiek to możliwe, wykształcić ii uczniów pewna dozę samokontroli i samodyscypliny.

Czy zgodzisz się z poglądem, że w klasach osiągających bardzo dobre wyniki w nauce trudno jest utrzymać jdyscyplinę? Umotywui swoją opinię.