CCF20090213084

z najbardziej kłopotliwych hipotez Freuda. Zgodnie z Freudem su-perego rozwija się dopiero po wygaśnięciu kompleksu Edypa, czyli mniej więcej w wieku pięciu lat. Ale Klein między innym zaobserwowała surową psychiczną cenzurę nawet u dzieci trzyletnich. Teoria obiekt-relacja nie tylko tłumaczy wczesne wystąpienie super-ego, ale także jego surowość, która wynika z intensywności wewnętrznego konfliktu pomiędzy instynktami dziecka i jego fantazjami. Co więcej, teoria Klein bierze ostatecznie rozbrat z kłopotliwym oparciem teorii Freuda na doświadczeniach małych chłopców. Zarówno chłopcy, jak i dziewczynki odczuwają przyjemność i ból w jednakowym stopniu i mają, ogólnie mówiąc, te same fantazje konsumowania i niszczenia „obiektów” ich niespójnego świata.

W eleganckim sformułowaniu samej Klein brzmi to następująco: „Formowanie się superego zaczyna się w tym samym czasie, kiedy dziecko doświadcza swoich najwcześniejszych oralnych introjekcji obiektów” (The Early Development of Conscience in the child, 1933). I na tym zakończymy nasz kontakt z literaturą psychoanalityczną.

DYLEMATY NASZYCH CZASÓW: POSTMODERNISTYCZNE PARADYGMATY

Strukturalizm i semiotyka

Można więc sobie wyobrazić naukę badającą życie znaków w obrębie życia społecznego; stanowiłaby ona część psychologii społecznej, a co za tym idzie, psychologii ogólnej; nazwalibyśmy ją semiotyką (od gr. semeion - znak). Nauczyłaby nas ona, na czym polegają znaki i jakie prawa nimi rządzą. Ponieważ nauka ta jeszcze nie istnieje, trudno powiedzieć, czym ona będzie; ma jednak prawo do istnienia i miejsce wyznaczone z góry.

Ferdinand de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. Krystyna Kasprzyk

Strukturalizm (badanie struktur kulturowych) i powiązana z nim semiotyka (nauka o znakach) wywodzą się z tej samej, wydanej pośmiertnie pracy szwajcarskiego lingwisty Ferdinanda de Saussure’a (1857-1913) Course in General Linguistucs {Kurs językoznawstwa ogólnego).

W praktyce te „dzieci” Saussure’a trudno rozróżnić, ale ogólnie mówiąc, wygląda to tak:

Strukturalizm jest terminem bardziej pojemnym, jest zbiorczą nazwą różnych kierunków we współczesnej humanistyce zajmujących się strukturą badanych zjawisk, a nie ich genezą lub funkcją. Przykładem z antropologii jest analiza mitów Claude’a Levi--Straussa: wiele mitów, które wydają się odmienne, w rzeczywistości znaczy to samo, mają tę samą strukturę, czyli sposób wza-

171