CCF20090225118

wę/problemy, zamiast je istotnie rozwiązać. Trzeba pamiętać, że mało zarabiająca grupa ludności, emigrująca do Chicago i innych miast Ameryki, składa się przede wszystkim z Murzynów, przybywających z okręgów rolnych albo z małych miasteczek Południa. Większość tych ludzi nie miała nigdy okazji do poznania miejskiego życia. Podobnie jak Portorykańczycy i biali mieszkańcy Appa-lachów, Murzyni, przynajmniej w swej większości, nie mają dostatecznego wykształcenia. Wprawdzie długie rzędy wysoko wznoszonych budynków mieszkalnych nie wyglądają tak przygnębiająco jak slumsy, ale często żyć w nicły trudniej niż w dzielnicach, które zostały wyburzone. Właśnie Murzyni szczególnie wypowiadali się przeciwko wielkim budynkom mieszkalnym. Widzą w nich symbol dominacji białych i pomnik wzniesiony na cześć załamania się związków etnicznych. Ich zdaniem biały człowiek każe mieszkać jednemu Murzynowi nad drugim w coraz to wyżej wznoszących się. budynkach po to, by tym rzadziej oglądać ich na ziemi. Te wznoszące się na wiele pięter domy nie rozwiązują wielu podstawowych ludzkich trudności. Mieszkaniec jednego z nich opisał mi go kiedyś następującymi słowami: „Tu nie można mieć rodziny. Matka nie może pilnować dzieci na podwórzu. patrząc na nie z piętnastego piętra. Jeśli jej dzieci zostaną pobite przez cudze, zobaczy, jak się to stało, ale nie może nic zrobić. Windy są niebezpieczne i zaświnione (ci, co nienawidzą takich budynków, używają wind jako ubikacji), jeżdżą wolno i często się zacinają. Kiedy chcę wrócić do domu, muszę się zastanowić, bo zanim winda zje-dzie, mogę stać na parterze przez pół godziny. A czy pan kiedyś szedł na piętnaste piętro, gdy winda nie działała? Tego się może prędko odechcieć...”

Na szczęście architekci zaczynają już projektować dwu, trzy i czteropiętrowe domy, zapewniające mieszkańcom większe bezpieczeństwo. Nie mamy jednak żadnych danych co do tego, jaki rodzaj przestrzeni byłby najbardziej odpowiedni dla Murzynów. Pamiętam swoje doświadczenia z II wojny światowej, gdy służyłem w oddziale saperów, głównie Murzynów. Oddział zawiązany został w Teksasie i brał udział we wszystkich pięciu kampaniach europejskich. Ale dopiero kiedy wracając znaleźliśmy się na Filipinach żołnierze zaczęli być zadowoleni ze skali życia, jakie ich otaczało. Mogli łatwo dostosować się do społeczeństwa filipińskiego i do jego ekonomiki, w której do założenia przedsiębiorstwa wystarczy bambusowy szałas, niewiele większy od dwóch budek telefonicznych. Również targowiska pod gołym niebem odpowiadały bardziej proksemicznym potrzebom Murzynów niż zatłoczone domy towarowe w USA, zamknięte ze wszystkich stron ścianami i oknami.

Inaczej mówiąc, mam wrażenie, że dałoby się udowodnić, iż skala jest podstawowym czynnikiem w planowaniu miast, osiedli i dzielnic mieszkalnych. A co najważniejsze, skala miejska musi pozostawać w zgodzie ze skalą etniczną, która jest inna u każdej grupy.

Dochodzą do tego różnice klasowe, o czym pisał psycholog Marc Fried, a także socjologowie Herbert Gans, Peggy Głeicher i Chester Hartman w szeregu ciekawych publikacji na temat West Endu w Bostonie.

Plany przewidujące zburzenie slumsów i przebudowę dzielnic w Bostonie nie brały pod uwagę faktu, że najbliższe otoczenie domu należącego do przedstawiciela klasy robotniczej różni się całkowicie od otoczenia domu, którego właściciel należy do klasy średniej. Mieszkańcy West Endu żyli ze sobą dość gromadnie. Korytarze, klatki schodowe, sklepy, kościoły, a nawet ulice stanowiły zasadniczą część wspólnego życia. Jak wykazuje Hartman, gęstość zaludnienia West Fndu była w rzeczywis-

239