SCAN0098

Jak chodzi o unijny system prawny, że by go zrozumieć to trzeba pamiętać że powstawał on jako prawo organizacji międzynarodowej, jako klasyczny, jaką na początku Była Europejska Wspólnota Gospodarcza.

Jeżeli mówimy o prawie organizacji międzynarodowej to musimy pamiętać że podstawą powołania organizacji jest traktat, który potocznie nazywamy statutem organizacji międzynarodowej..

Statut organizacji międzynarodowej zawsze określa pewne postanowienia statutowe. Statut musi być w jednym dokumencie. Oczywiście jako organizacja międzynarodowa ma to do siebie, ze zwykle przez państwa ją powołujące dostaje kompetencje do tworzenia chwał prawotwórczych czyli tworzenia prawa.

Podstawowy podział, który istnieje w unijnym systemie prawnym na tzw. prawo pierwotne i prawo pochodne. Bowiem prawo pierwotne to jest nic innego jak właśnie to prawo traktatowe. Natomiast prawo pochodne albo prawo wtórne, to co do genezy uchwały organów organizacji międzynarodowych.

Tutaj należy sobie przypomnieć, że już w orzeczeniu Costa przeciwko ENEL (6/64) tak samo w jeszcze innym orzeczeniu Van Gend & Loos (26/62) (te dwa orzeczenia co do zasad to filame rzeczy, kamienie milowe) Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że w odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych traktat EWG stworzył nowy własny porządek prawny.

Co to znaczy, że on jest nowy własny jeszcze powiemy autonomiczny? To znaczy, że choć wywodzi on się z prawa międzynarodowego publicznego, to zaczyna on żyć własnym życiem i tym samym jeżeli historycznie rzecz ujmując systemy prawne dzieliliśmy sobie na tzw. prawo międzynarodowe z własnymi cechami i prawo krajowe z własnymi cechami, to oto powstało wtedy mówiliśmy prawo wspólnotowe, dzisiaj powiemy prawo unijne, które jest częściowo podobne do prawa międzynarodowego, a częściowo podobne do prawa krajowego. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, w odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych Traktat EWG i całe prawo powołane na jego podstawie stanowi integralną część porządków krajowych w wyniku czego uzyskuje przymiot bezpośredniego obowiązywania w krajowych porządkach prawnych.

Owo bezpośrednie obowiązywanie to cecha przypisana całemu unijnemu porządkowi prawnemu, czyli wszystkim jego źródłom i owo bezpośrednie obowiązywanie oznacza, że prawo unijne wiąże w całości, wiąże wprost organy państwa i obywateli, może stać się źródłem uprawnień. To słowo bezpośrednio oznacza bez pośrednictwa krajowych przepisów wykonawczych albo bez konieczności transpozycji lub inkorporacji.

Transpozycja lub inkorporacja są to akty, których dokonują organy państwa, a najczęściej ustawodawca, mające na celu włączenie lub wykonanie prawa międzynarodowego w porządku wewnętrznym państwa.

W prawie międzynarodowym mamy takie oto założenie, że aby jakaś norma prawa międzynarodowego była skuteczna w porządku wewnętrznym tzn. żeby np. najprościej mówiąc organ mógł na jej podstawie wydać dec. administracyjną a sąd wydać wyrok, to aby tak było to najczęściej samo zawarcie umowy międzynarodowej przez państwa, ba jej ratyfikacja i publikacja w dzienniku ustaw (mówi ogólnie) sam ten akt nie implikuje, że automatycznie że dana norma prawa międzynarodowego staje się źródłem prawa krajowego, bo w prawie międzynarodowym tak jest. Dlatego, że:

a)    prawo międzynarodowe i prawo krajowe to są dwa odrębne porządki prawne

b)    w prawie międzynarodowym publicznym podmiotami tego porządku nie są podmioty prywatne, czyli

osoby fizyczne i prawne prawa krajowego.

Co to znaczy, że ktoś jest podmiotem prawa? Oczywiście że ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych..

Dlatego podsumowując ten wstęp prawo unijne, czyli byłe prawo wspólnotowe, co do genezy pochodzi z prawa międzynarodowego publicznego ale ma szereg cech, których prawo międzynarodowe publiczne nie ma, natomiast które są zapożyczone z modelu obowiązywania i stosowania prawa krajowego.

Gdybyśmy mówili o prawie unijnym jako o systemie prawa, to mówiąc o jakimkolwiek systemie prawa musimy pamiętać, że system ma to do siebie, że jest wewnętrznie uporządkowany. Jeżeli jest wewnętrznie uporządkowany, to pojawia się kwestia hierarchii norm prawnych, bo to jest podstawa w każdym systemie prawnym. W prawie unijnym tez musimy patrzeć na to prawo przez pryzmat hierarchii. Tą hierarchię wyznacza nam prawo pierwotne i prawo wtórne. To jest ten podstawowy element tego porządku prawnego.

Natomiast jakie jeszcze cechy ogólne prawa unijnego warto uwypuklić?

1