CCF20091007003

4.    Ułożyć próbkę na podporach przy nieco odchylonym wahadle miota. Przy układaniu próbki na podporach należy pamiętać o prawidłowym położeniu karbu (patrz rys. 4.1), dosunięciu próbki do podpór oraz sprawdzeniu szablonem, czy oś karbu leży dokładnie w środku między podporami. Przesunięcie osi karbu powoduje otrzymanie większej udarności niż ją w rzeczywistości ma badany materiał.

5.    Unieść wahadło młota do położenia wyjściowego i zablokować w tym położeniu.

6.    Zwolnić wahadło młota z zaczepów (wahadło opadając powoduje złamanie próbki).

7.    Odczytać na skali 4 wartość pracy K J zużytej na złamanie próbki.

8.    Obliczyć z dokładnością do 1 J/cm² wartość udarności.

4.6. OPRACOWANIE WYNIKÓW

Oznaczenie udarności KC należy uzupełnić zgodnie z normą PN-79/H-04370 dodatkowymi symbolami wskazującymi typ próbki, początkową energię młota (w J), głębokość karbu (w mm) oraz szerokość próbki (w mm).

Dodatkowego oznaczenia udarności KC nie stosuje się w przypadku:

—    młota o początkowej energii K_max = 300 J,

—    próbek o szerokości b — 10 mm i głębokości karbu 5 mm dla próbek w kształcie litery U, oraz głębokości 2 mm dla próbek z karbem w kształcie litery V.

PRZYKŁADY

KCU 100/2/7,5 oznacza udarność określoną za pomocą młota o początkowej energii K_mm 100 J, na próbce z karbem w kształcie litery U o głębokóści karbu 2 mm szerokości próbki 7,5 mm.

KCV oznacza udarność określoną za pomocą młota o początkowej energii K_max = 300 J, na próbce z karbem w kształcie litery V o głębokości karbu 2 mm i szerokości 6=10 mm.

W próbkach mogą wystąpić trzy rodzaje złomów, a mianowicie:

—    poślizgowy (rys. 4.7); próbka została zgięta, a pęknięcie nastąpiło po przekroczeniu granicy plastyczności, tj. już przy znacznych odkształceniach,

—    kruchy (rys. 4.8); próbka pękła nie ulegając odkształceniom plastycznym,

—    z rozwarstwieniem (rys. 4.9); wskazuje to na duży stopień anizotropowości materiału spowodowanej np. obróbką plastyczną lub na obecność zanieczyszczeń.

Rys. 4.8

Ocenę wyników próby przeprowadzamy według poniższych kryteriów:

1.    Jeżeli przełom widziany od strony bocznej powierzchni próbki przedstawia linię łamaną lub wskazuje pęknięcie hartownicze, to próbę uważa się za nieważną i powtarza na jednej próbce zastępczej.

2.    Jeżeli próbka nie została złamana i po wygięciu „przeszła” przez podpory, należy zanotować w protokole „nie złamana”, a otrzymaną wartość udarności należy ująć w nawias, np. (146) J/cm².

3.    Jeżeli próbka nie została złamana z powodu dużej udarności materiału i nie wystarczającej energii uderzenia młota, należy w protokole umieścić uwagę „nie złamała się” i przed wartością udarności postawić znak >.

4.7. WYKONANIE SPRAWOZDANIA

W Npinwozdaniu należy podać:

l| ,.u jmowanie i rodzaje prób udarowych; ®

'I m | ćwiczenia i definicję udarności; «

U m iiinek próbki typu Mesnager;

li wni mik i pobierania i przygotowania próbek;

•I n nim I miota Charpy’ego; «

ni w \ pi nw,ulżenie wzoru na wartość pracy zużytej na złamanie próbki »