CCF20101207003

48

zurę stanowi 1957 r., kiedy to przeprowadzono — przy udziale „Cranfield Institute of Technology”—badania empiryczne z zakresu wyszukiwania informacji [Ellis \989, BI]. W 1953 r. brytyjski uczony J. E. L. Farradane użył, prawdopodobnie jako pierwszy w historii, terminu Information scientist (pracownik informacji), a w 1955 r. — Information science (nauka o informacji) [Shapiro 1995, BI]. Rok 1958 przyniósł pierwsze formalne użycie wyrażenia information science w nazwie powstałego w Wielkiej Brytanii stowarzyszenia „Institute of Information Scien-tists” (IIS) [Ingwersen 1992, BI]. Wreszcie, według Laurenca B. Heilprina [1989, BI], nauka o informacji ostatecznie wyodrębniła się około 1960 r., czemu towarzyszyło upowszechnienie się terminu information science.

Powstanie informatologii jako dyscypliny naukowej poprzedziły wieki rozwoju działalności bibliograficznej, dokumentacyjnej oraz informacyjnej. Szczególnie silnym bodźcem do ukonstytuowania się omawianego obszaru — początkowo jako odrębnej dziedziny działalności — był gwałtowny rozwój nauki i techniki w wieku XIX, któremu towarzyszył szybki przyrost produkcji wydawniczej. Przełomową datę w dziejach informacji naukowej, zarówno praktyki jak i teorii, stanowi 1895 t., kiedy to dwaj Belgowie — Paul Otlet i Henri La Fontaine — założyli Institut International de Bibliographie — Międzynarodowy Instytut Bibliograficzny (dzisiejszy FID — International Federation for Information and Documen-tation). .Pierwotnym celem Instytutu było stanie się światowym ośrodkiem informacji bibliograficznej ze wszystkich dziedzin wiedzy (sic!). Temu zadaniu służyć miało zestawienie bibliografii powszechnej, ujmującej cały dorobek umysłowy (naukowy) ludzkości utrwalony w dokumentach. Opracowano, na podstawie klasyfikacji dziesiętnej amerykańskiego bibliotekarza Melvila Deweya, tzw. Uniwersalną Klasyfikację Dziesiętną— UKD (UDC— Universal Decimal Classification), popularną do dzisiaj, również w Polsce.

Korzenie, prapoczątki informacji naukowej jako nauki sięgają przełomu XIX i XX wieku; publikowane wówczas prace teoretyczne Paula Otleta zawierały idee, które są do pewnego stopnia aktualne po dziś dzień, aczkolwiek wyrażane w innej terminologii („dokumentację” Otleta zastąpiła „informacja”) [Rayward 1997, BI]. Już w 1903 r. uczony ten widział potrzebę powstania nauki o doku-mentacji [Otlet 1990, BI], a w 1934 r. opublikował obszerne dzieło („Traite de documentation”) poświęcone szeroko rozumianej dokumentacji naukowej, dziedzinie obejmującej działalność dokumentacyjną oraz naukę empiryczną ową działalność badającą [Żgutowicz 1977, BI]. Pionierką dyscypliny była też Francuzka Suzanne Briet [Buckland 1995, BI]. W Polsce z koncepcją nauki dokumentologii wystąpił w 1946 r. Jan Muszkowski [1946, BI].

Do końca lat pięćdziesiątych XX wieku zakres, którym zajęto się w niniejszej pracy, charakteryzowany był w języku polskim głównie poprzez słowo „doku-jnentacja” i jego pochodne [Muszkowski 1946, BI], np. w 1950 r. powstał Główny Instytut Dokumentacji Naukowo-Technicznej. Począwszy od lat sześćdziesiątych „dokumentacja” była wypierana przez „informację”, która znajdowała coraz liczniejsze grono zwolenników. W nazwach instytucji, a także w tytułach publikacji, pojawiły się obydwa terminy łącznie. Istniał Ośrodek Dokumentacji i Informacji Polskiej Akademii Nauk, pierwsze polskie czasopismo fachowe z zakresu informa-