B

SAMOLOT MrfLMin-»H@ir

JAS 3? tttffl

Opracowanie - ROMAN STASZAŁEK

Przemyśl lotniczy Szwecji od wielu lat produkuje samoloty rodzimej konstrukcji plasujące się w ścisłej czołówce światowej.

W wojskowej technice lotniczej szwedzki koncern SAAB specjalizuje się od lat czterdziestych. Powstały tam między innymi konstrukcje lotnicze: J 29 Tunnan,J 32 Lansen. J 35 Draken, czy J 37 Viggen. Wyróżniały się one swoimi osiągami oraz rozwiązaniami konstrukcyjnymi. Na przykład AJ 37 Viggen byt pierwszym na święcie myśliwcem odrzutowym w układzie .kaczki".

W 1980 roku rząd Szwecji podjął uchwalę o rozpoczęciu programu ba

dawczego. którego celem było opracowanie następcy „Wggena". Nowy samolot otrzyma! nazwę JAS (Jakt -myśliwiec, Attack - szturmowy. Spanning - rozpoznawczy). Projekt techniczny ujrzał światło dzienne w czerwcu 1981 roku. Założono, że będzie to samolot z usterzeniem wysokości przed trójkątnym płatem głównym (tzw. kaczka). W celu zmniejszenia masy wykorzystano w konstrukcji kompozyty (limit masy startowej wynosił 8000 kg). Maszyna miała też wyróżniać się własnościami skróconego startu i lądowania (długość rozbiegu i dobiegu poniżej 800

DANE TECHNICZNE
(w nawiasach - dane wersji dwumiejscowej).
Rozpiętość skrzydeł
z prowadnicami pocisków	- 8,40 m
Długość kadłuba	-14,10 m (14,80 m)
Wysokość	- 4,50 m
Powierzchnia płata	- 30,50 m^2
Baza podwozia	- 5,20 m (5,90 m)
Rozstaw podwozia	- 2,40 m
Masa własna	- 6.622 kg
Masa podwieszeń zewnętrznych	- 4.000 kg
Objętość paliwa w zbiornikach wewnętrznych	- 2.268 dm’
Masa startowa w wersji myśliwskiej	- 9,000 kg
Maksymalna masa startowa	-13.000 kg
Prędkość maksymalna
(zależna od pułapu)	-1,2-2,2 Ma
Promień działania (wersja myśliwska)	- 400 km
Zasięg maksymalny
(bez tankowania w powietrzu)	- 1.000 km
Długość dobiegu i rozbiegu	- 800 m
Dopuszczalne przeciążenie w locie	- +9/-3,6 g

Gripen uzbrojony w przeciwokrętowe pociski kierowane RBS-15 oraz powietrze-ziemia Maverick    Fot. Hakan Brandl/SAF

	- zwinąć ciasno na druciku,
*	- zwinąć ciasno (bez rdzenia),
•	- pogrubić na kartonie o grubości 1 mm (liczba przed kropką oznacza wielokrotność 1 mm),
—	- linia zgięcia,
A	- oznaczenie kierunku góry (w takim położeniu montować element),
► lub -4	- oznaczenie przodu samolotu.
X	-naciąć wzdłuż linii (tylko cz. 23L. P).
o	- zwinąć w rulon,
-	- zwinąć w luk,
w	- wyciąć.

I5f

m), umożliwiającymi korzystanie w warunkach bojowych z odcinków autostrad zamiast lotnisk.

Pierwszy samolot seryjny o numerze fabrycznym 39-101 opuścił hale zakładów SAAB w Linkóping 10 września 1992 roku.

W chwili obecnej zamówienie Szwedzkich Sil Powietrznych opiewa na 140 samolotów, w tym 14 w wersji dwumiejscowej, samoloty mają być dostarczone do koóca 2002 roku. Dalsze plany mówią o zakupie kolejnych 160 samolotów, z dostawą po 2002 roku.

Wskazówki do budowy modelu

Model należy do średnio trudnych i pracochłonnych. Kłopotliwe w budowaniu modelu może okazać się wykonanie oszklenia kabiny z przezroczystego tworzywa. Dokładne wykonanie jest możliwe tylko metodą tłoczenia na gorąco. Modelarzom początkującym proponuję zrezygnowanie z wykonania wnętrza i oszklenia kabiny.

Z materiałów dodatkowych niezbędne będą: dobrej jakości tektura grubości 1 mm i 0,5 mm, drut stalowy grubości około 1 mm, dwie igły i sznurek lub czarna nitka (posłuży do wykonania przewodów hamulcowych kól).

Koniecznie trzeba zaopatrzyć się w ostre nożyczki, szczypce płaskie, pensety, linijkę, ostry nożyk, pędzelki, arkusze papieru ściernego oraz kawałki starych żyletek,

Do klejenia proponuję użyć kleju Hermol, zwłaszcza do łączenia na styk. Ponadto może przydać się klej Distal do osadzenia na sztywno drucików goleni.

Numeracja części odpowiada kolejności sklejania modelu, choć nie musi to być regułą.

Należy zwracać uwagę na ideogra-my i stosować się do ich zaleceń. Dotyczy to szczególnie segmentów kadłuba, sklejek zwijanych w rulon lub elementów zginanych. Legenda ideogramów poniżej:

Rys. 1

I 2    3    4 33 33a IV 31    6    7    8    2

18a

34    17b    ^VI1

^34b    18b    ,.17c    17c I7d 16b“

/ h/APtń.			17 /
r l TC	J t JI
I—mTC	Et

1 2A 3A 31 III 4A 5 5A 6A 7A

15e

12 13

10

II I4a

8A VI 9A 10A I1A    12 A

2

MAŁY MODELARZ