CCF20111206012 (Kopiowanie)

Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju. Dużą rolę odgrywały także towarzystwa zajmujące się upowszechnianiem wiedzy obronnej, w tym nowych, wcześniej mało znanych zagrożeń. Wśród tych ostatnich szczególnie popularna była problematyka obrony przed napadem powietrznym oraz bronią chemiczną. Problematykę tę popularyzował początkowo Klub Oficerów Lotnictwa utworzony w lutym 1919 r., a następnie utworzona w 1923 r. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Obok popularyzacji lotnictwa LOPP zajmowała się przygotowywaniem ludności do biernej obrony przeciwlotniczej. Problematykę morską, w tym militarną, popularyzowała Liga Morska i Kolonialna. Szczególną jednak rolę w edukacji obronnej społeczeństwa spełniało Towarzystwo Wiedzy Wojskowej. Było ono kontynuatorem Towarzystwa Polskiej Wiedzy Wojskowej założonego 27 maja 1917 r. w Kijowie. TWW utworzone zostało w 1919 r. i funkcjonowało w całym okresie międzywojennym. Prowadziło ożywioną działalność naukową i popula-ryzacyjnąw sekcjach specjalistycznych i kołach terenowych. Organem prasowym był „Przegląd Wiedzy Wojskowej”.

Organizacją, która miała swój udział w edukacji obronnej społeczeństwa, chociaż największe usługi świadczyła we współpracy z wojskiem na rzecz prowadzonej w nim działalności oświatowo-wychowawczej, był Polski Biały Krzyż. Działalność tej organizacji w upowszechnianiu wiedzy obronnej przyczyniła się i to w sposób znaczący do utrwalania pozytywnego wizerunku wojska w oczach opinii społecznej.

Ważną rolę w popularyzowaniu wiedzy obronnej oraz przygotowaniu wojskowym społeczeństwa odegrały organizacje kombatanckie, zwłaszcza Związek Strzelecki. Zbudowany na tradycjach dawnych organizacji strzelecko-legionowych rozpoczął on działalność w grudniu 1919 r. Uznany został przez władze państwowe i wojskowe za organizację społeczno--wychowawczą pracującą głównie wśród młodzieży. Związek Strzelecki podjął się trudu prowadzenia przysposobienia wojskowego młodzieży przedpoborowej. Udziela! w tym względzie znaczącej pomocy szkołom średnim, zwłaszcza po 1922 r„ przy realizacji przedmiotu „przysposobienie rezerw”. Szerszą edukację obronną popularyzowano w swych organach prasowych: „Strzelcu” i „Pracy Strzeleckiej”.

Znaczne zasługi w popularyzowaniu wiedzy obronnej i przygotowywaniu młodzieży do służby wojskowej, zwłaszcza na terenie Górnego Śląska, miał Związek Hallerczyków. Nieco mniejszą rolę i to raczej ograniczającą się do Wielkopolski, odegrał Związek Dowborczyków. Podobnie ocenić można rolę i wpływy „Sokoła”, będącego pod ideologicznym oddziaływaniem endecji. Dużą rolę w popularyzowaniu wiedzy obronnej wśród młodzieży i to nie tylko starszej, ale obejmującej i szkoły powszechne, spełniał Związek Harcerstwa Polskiego. Przygotowywał on także młodzież do służby wojskowej.

Wymienione powyżej organizacje i stowarzyszenia ukierunkowane były głównie na prowadzenie edukacji obronnej i przysposobienia wojskowego wśród młodzieży męskiej. Na tym tle specyficzną rolę odegrał utworzony w październiku 1922 r. Komitet Społeczny Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju¹³. Stawiał on sobie za cel przeszkolenie wojskowe kobiet i popularyzowanie wśród nich problematyki obronnej. Koncentrowano się na przygotowaniu kobiet do pomocniczej służby wojskowej wykonywanej bezpośrednio na rzecz oddziałów frontowych, jak i w ramach powszechnej obrony kraju. Poparcia tej inicjatywie udzieliły władze wojskowe, które w dokumencie wydanym w grudniu 1923 roku przez Sztab Generalny WP stwierdzały, iż: „Przysposobienie kobiet do obrony kraju - jako powszechne przygotowanie pełnosprawnych obywatelek do zadań wojennych-obowiązuje wszystkie obywatelki państwa w czasie wojny”¹⁴.

Wojsko Polskie do 1926 r. przejawiało ograniczoną inicjatywę w pilotowaniu edukacji obronnej społeczeństwa. Jego działalność koncentrowała się na sprawach wewnętrznych, organizacji i prowadzeniu działalności oświatowo-wychowawczej, a zwłaszcza zwalczaniu analfabetyzmu i prowadzeniu edukacji obywatelskiej żołnierzy służby czynnej i rezerwy.

O ile w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej w działalności oświatowo-wychowawczej główny akcent kładziono na rozbudzenie patriotyzmu, świadomości narodowej i obywatelskiej żołnierzy wpływającej mobilizująco na umacnianie ducha moralnego wojska, to w latach 1921-1926 uwagę raczej koncentrowano na zwalczaniu analfabetyzmu, znacznie mniej uwagi poświęcając kształtowaniu postaw obywatelskich. Preferowano profesjonalne przygotowanie wojskowe nad wychowaniem narodowym i obywatelskim.

Przewrót majowy 1926 r. przeprowadzony przez Piłsudskiego stanowił znaczącą cezurę w wychowaniu obronnym 11 Rzeczypospolitej. Wzmocniony został prestiż wojska, a problemy szeroko rozumianej obronności

¹³ Szerzej L. Wyszczelski, Przysposobienie obronne kobiet w Polsce w latach 1918-1939, „Przysposobienie Obronne - Obrona Cywilna w szkole” 1994, nr 3 i 4.

^M Tamże, nr 3, s. 159.

39