CCF20120108007

/lub ciąg fonemów/ mórfemu, np. ćen^k- ; ćeń-utk-i, muze[um- ; rnuze-a, ale bywają też odrzucane' nagłosowe fonemy, np. Gerj trud- ; Tru.d-a oraz wewnętrzne, np. fais[t] #k- s f§isc-i,. la fdvi1 a-a s Iag-a - te dwie ostatnie możliwości występują najczęściej podczas tworzenia imion zdrobniałych. Zastąpienie fonemu /-ow/ zerem określamy mianem ucięcia /skrócenia/. Znak [ symbolizuje miejsce, w którym zostaje ucięty fonem końcowy, odwrócony J oznacza ucięcie części morfemu w nagłosie, zaś [ J dajemy wtedy, gdy usuwa się fonemy znajdujące się wewnątrz morfemu.

6, Alternacje jakościowe

A, Alternacje samogłoskowe

§ 10.-Ze względu na to, jakiego typu fonemy alternują, możemy wśród wymian jakościowych wyróżnić dwie grupy; alternacje samogłoskowe i spółgłoskowe. Zajmijmy się najpierw alternacjami samogłoskowymi. Oto ważniejsze typy takich wymian;

a ; £    ; las^-- ; leś-e. £§£- ; ćel-e

£ ; £    • SŚ2$~ • ańel-i, gńot- ; gńeć-eS

e t o    ; śeń- ; śon-»k~a

e ; a_    ; ied- ; i^ad^u, Buia-e-ć s sui5-a-u

£ 5 a i xoź-i-ć ; xaz-a-ć, yiroń-i-ć’: yjrań-a-ć u ;    a    ;    muv~i-ó ; may-a-ć

a '•    a    *•    assssi-    "• £g£si, sak-    *    agi

eNC s    oKC    ;    zemb —    ; zomp. renk-    ;    rohk

o. ;    u    s    sol- ;    gul, bog- ; buk

oMC ; ęMC'^!; me śonc- ; meśenc-i >

£ S u ; potśćel-a-ó ; potśćuu-te-a

u ; £    : mpuć-l-ć ; muoe—łk—a    ■

uje : pur- s pe2-e

5. • e.    s ^yozk- t yęg-S-i. zvęź-i-ć

i. J u    ; zaóii- : zabui-c-a

¹    —    - ',._r ,--- tl;.

i i o s pozwij-a-ć ; rozvoi-

To aą najważniejsze typy. Z Icolei warto przyjrzeć się bliżej, w jakich warunkach, przed jakimi morfemami zachodzą poszczególne przytoczone wyżej alternacje. Rzecz jasna, idzie tu tylko o ilustrację za pomocą wybranych kategorii, a nie o wyczerpanie wszystkich możliwości,

§ 11, Alternacje a. : e_ oraz s j e zachodzą na ego?, w tych samych kategoriach morfologicznych. gą _one zawsze sprzężone a wymianą spółgłosek twardych na miękkie /lub funkcjonalnie miękkie/,

Wymisna a, i e zachodzi przed końcówką -e miejscownika 1. pojed. rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego oraz przed końcówką celownika i miejscownika 1. pojećU rzeczowników rodzaju żeńskiego, por. s

las- i les-e ofar- s ołeZ-e itd.

'J? niektórych formach takiej altemaeji brak, np.s Jjau-- s |ai,-g,s śar~ ; sąz-e.

Alternacje ta dokonuje się przed końcówką -i mianownika X, mnogiej rzeczowników męskocsobcwych, np.s Bt>śąd" s sośeź-i

W czasowniku iad- a, wymienia się aa jgj

a/ odmianie czasu teraźniejszego przed końcówkami —eji, -e,, -erai, -eće. por.s

jnd- j ieź^eg, iez-e, jeź-emi. ieź-eóe b/ przed.końcówkami trybu rozkazującego, por.;

iad- ; ięe. ieź-mi. iee-óe

t

1, ir

:'i 1

19

iii