CCI00016

J.A. Komeński uważni przystępność materiału za równie istotne jak pogląriowość. Warunkiem skuteczności procesu nauczania wg niego było nauczanie oparte na następujących regułach:

•    w nauczaniu trzebajjbrzechodzić od tego co jest dla ucznia bliskie do tego co dalsze., np. najpierw uczymy historii ojczyzny potem historii powszechnej,

•    w nauczaniu trzeba przechodzić od tego co jest dla ucznia łatwiejsze do tego co jest trudniejsze, np. w matematyce najpierw nauczyć dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia, a potem przechodzić do działań skomplikowanych, łączyć re działania.

Zbyt duże wymagania zniechęcają uczniów do pracy, niszczą motywację do uczenia się; zbyt niskie wymagania nie mobilizują do wysiłku.

' ćzv tń.-nnie i ńóśrcd ń ić nozit n w:i ni e rzeczy w istości?,!¹ g W. Okonia

Środki dydaktyczne wzmacniają funkcja, procesu, kształcenia..ułatwiają one i pogłębiają:

•    poznanie rzeczywistości,

•    poznawanie wiedzy' o rzeczywistości.

•    kształtowanie postaw i emocjonalnego stosunku do rzeczywistości,

•    rozwijanie działalności przekształcającej rzeczywistość.

My zajmiemy się funkcja, poznania rzeczywistości. Tę funkcję zamiast jakiś sztucznych środków najlepiej spełnia sama rzeczywistość, a ut=c świat przyrody, życia społecznego i kultury, to jest naturalne przedmioty oraz procesy przebiegające niezależnie od potrzebj dydaktycznych szkoły, lecz mające znaczenie dla jej działalności. AJe i tu technika dydaktyczna ma swój sens. głównie jako czynnik ułatwiający bezpośrednia obserwację różnych fragmentów świata. W grę wchodzą tu od dawna wykorzystywane przez szkoły środki, które powiększają badane fragmenty świata, jak mikroskopy, lunety, teleskopy; lub je rejestrują, jak aparaty fotograficzne, kamery, magnetofony "1 in. Wszystkie te środki maja. więc na celu ba.dż bezpośrednie poznanie rzeczywistości w toku procesu dydaktycznego, bądź odpowiednie skopiowanie rzeczywistości, jej strony wizualnej, dźwiękowej czy jakiejkolwiek innej w celu wielokrotnego posługiwania się danymi, które ta kopia zawiera;

Wyraiem tej samej funkcji jest również poznanie rzeczywistości w postaci zastępczej, a więc właśnie jako swoistych jej obrazów, rysunków ją wyobrażających: filmów naukowych, dydaktycznych, modeli przedstawiających poszczególne przedmioty czy' zapisów dźwiękowych oraz innych. Tu kontakt z rzeczywistością jest już pośredni, dokonuje się poprzez mniej lub więcej doskonale jej przedstawienie za pomocą środków technicznych rejestrujących właściwości wizualne, dźwiękowe, dotykowe czy smakowe rzeczy i zdarzeń.

Technika dydaktyczna znajduje tu od lat szerokie zastosowanie w szkołach. W jej zakres wchodzą przede wszystkim różne typy projektów od najprostszego diaskopu czy grafoskopu, który coraz częściej zastępuje tradycyjną tablicę - jako symbol pogiądowości „kredowej” aż do ' nąjnowocześniejszych episkopów, projektorów filntowych czy magnetowidów.

• 3#:' Jńkićwarunkf dećvri ujmo 'właściwej re

przystępności w pracy dydaktyc:

alrżnci i zasady-nrzvst eon ości? tno - wychowawczej wymaga uwzględnienia rozwojowych właściwości uczniów. Przy doborze materiału nauczania nauczycie! musi brać pod uwagę jego przystępność dla uczniów, a także dostosowywać metody „nauczania do ich poziomu, aby umożliwiały' im w maksymalnym stopniu samodzielną pracę zarówno na lekcji jaic i podczas zajęć pozalekcyjnych.' .

Mogą to być np. obserwacje pogody oraz warunków i procesu wzrostu rośiin i zwierząt, gromadzenie okazów przyrodniczych itp.

Zasada cn zaleca także nauczycielowi systematyczne przygotowywanie się do zajęć i staranną analizę tetnacu każdej^ lekcji, równomierne zadawanie uczniom prac domowych, częste stosowanie sprawdzianów i oceny wyników nauczania itp. Im więcej czynności dydaktycznych nauczyciel wykonuje planowo i systematycznie, tym większe jest prawdopodobieństwo, że jego praca będzie rzeczywiście skuteczna.

e.    zasada trwałości wiedzy uczniów

f.    zasada operatywności wiedzy uczniów

Należy wdrażać dzieci i młodzież do dostrzegania, formułowania i samodzielnego rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych. Przezwyciężenie problemu wymaga od ucznia aktywnej, badawczej postawy i prowadzi do wzbogacenia przez niego wiedzy. Dzięki właściwej realizacji tych reguł uczniowie poddają wszechstronnej analizie problem, z jakim się zetknęli, formułują na tej podstawie hipotezy jego rozwiązania, uzasadniają je w świetle posiadanej wiedzy, wybierając najlepszą, opracowują plan działania zgodny z wybraną hipotezą, wykonują go, a następnie sprawdzają i oceniają, uzyskane rezultaty.

g.    zasada wiązania teorii z praktyką.

Zasada ta służy przygotowaniu dzieci i młodzieży do racjonalnego posługiwania się wiedza, teoretyczną w różnorakich sytuacjach praktycznych, do przekształcania otaczającej rzeczywistości.

Zasada wiązania teorii z praktyką w nauczaniu stanowi teoretyczną podstawę modelu czynności poznawczych uczniów. Ucząc się w szkoie uczniowie zdobywają wiedzę jak gdyby na 3 poziomach:

konkretów, modeli obrazowych i struktur pojęciowych.

Podstawą wiązania teorii z praktyką są następujące zasady dotyczące rozwijania myślenia uczniów;    '    . -

•    myślenie rozwija się. najskuteczniej a treści nauczania narastają w-najszerszym zakresie j. są przyswajane najcrwalej, gdy uczniowie przechodzą samodzielnie od praktyki do teorii, a zwłaszcza od teorii do praktyki,

•    aktywność poznawcza uczniów szybko wzrasta i rozwija się systematycznie, kiedy uczą się oni posługiwać posiadaną wiedzą przy zdobywaniu nowej wiedzy,

•    praca poznawcza uczniów wzbogaca się i doskonali, gdy w nauczaniu przechodzi się od wykrywania i wyjaśniania praw nauki do zasad techniki,

•    aktywizowaniu działalności poznawczej uczniów sprzyja łączenie poznania z działaniem, wyrabianie umiejętności i nawyków umysłowych, łączenie ich z umiejętnościami i nawykami , ruchowymi. '

•3 2 .Ais cal warunki ■■ właściwej'■ realizacji iwbrnnei- znsndv ornz -re?uł W • nrocesie . ^ -ćż^Ksztnłeenta. &--

Zasada stopniowania trudności co- inaczej zasada przystęp neści W pracy dydaktyczno -wychowawczej wymaga ona uwzględnienia rozwojowych właściwości uczniów. Przy doborze materiału nauczyciel musi brać pod uwagę jego przystępność dla uczniów, a także dostosować metody-nauczania do ich poziomu, aby umożliwia! maksymalnie samodzielną pracę na lekcji, a także podczas zajęć pozalekcyjnych