8299307858

20 Andrzej Gałganek

Krytycy propozycji kosmopolitańskich pozostają również w istotny sposób podzieleni. Tradycyjni realiści polityczni, jak H.J. Morgenthau, zajmują pozycję uznającą „moralność państw”. Do zwolenników tego stanowiska Rengger zalicza również przedstawicieli „Szkoły Angielskiej”, takich jak M. Wight i H. Buli, a także politycznych komunitarian, takich jak M. Walzer i M. Frost. Dalej wymienia, za C. Beitzem, „społecznych liberałów”. Według Beitz’a głównym społecznym liberałem jest J. Rawls, zaś jego krytykę kosmopolitańskiego liberalizmu zawartą w Prawie ludów uważa za najbardziej istotną. Krytykami stanowiska kosmopolitańskiego są również poststrukturaliści.

Rengger uznaje, że teoria kosmopolitańska zajmuje obecnie bardzo istotne miejsce w TPSM. Jeśli roszczenia do dominacji w tym względzie zgłasza „międzynarodowa etyka”, to jest nią „kosmopolitańska międzynarodowa etyka”. Również w obszarach zainteresowań teorii wojny sprawiedliwej lub humanitarnej interwencji, gdzie stanowiska zajmowane wcześniej były wersjami partykularystycznej lub sytuacyjnej etyki, obecnie dominuje stanowisko kosmpolitańskie²².

Nawet jeśli uwzględnić krytykę kategorii globalizacja²³, uniwersalizm zderza się z partykularyzmem na różnych poziomach i obszarach, podważając przekonania, że prawo, sprawiedliwość i dobro mogą być realizowane jedynie „w” (Hegel) lub „między” (Kant) suwerennymi państwami. Bez wątpienia procesy globalizacji uwydatniają napięcia między kosmopolitanizmem i komunitarianizmem.

Chris Brown, Terry Nardin i Nicholas Rengger podkreślając wcześniejsze znaczenie pojęcia „między - narodowy” (inter - national), zwracają uwagę na znaczenie dystynkcji „wewnątrz/na zewnątrz” (inside/outside) w analizie teorii politycznej stosunków międzynarodowych. Aczkolwiek TPSM dotyczy stosunków między oddzielnymi całościami, takie całości niekoniecznie są autonomicznymi, terytorialnymi jednostkami politycznymi. Na przykład Kenneth N. Waltz, opisując możliwość działania ponadnarodowych instytucji, w szczególności średniowiecznego papiestwa w okresie Innocentego III, wiąże ją z koniecznością nabycia pewnych atrybutów i możliwości jakimi dysponują państwa²⁴. Średniowieczny system międzynarodowy jest dla Waltza systemem anarchicznym. Jednak różnice między średniowiecznym systemem międzynarodowym, a nowożytnym systemem międzynarodowym nie mogą, według Johna G. Ruggiego, zostać sprowadzone do

²²    N. Rengger, op.cit., s. 763-764.

²³    Zob. w szczególności: J. Rosenberg, Globalization Theory: A Post Mortem, „International Politics” 2005, vol. 42, s. 2-74.

²⁴    K.N. Waltz, Theory of International Politics, Reading 1979, s. 98.