8299307851

14 Andrzej Gałganek

rodowego, Hugo Grocjusza, Samuela Pufendorfa i Emmericha Vattela. Dostrzegał jednak w koncepcji tej pewne podobieństwo do „międzynarodowego sceptycyzmu”, wyrażające się w konstruowaniu analogii między państwami i osobami. Zwolennicy „moralności państw” wyprowadzali z tej analogii normatywną konkluzję, że państwa, podobnie jak osoby, mają rodzaj autonomii zabezpieczający je przed zewnętrznym moralnym krytycyzmem i ingerencją w ich sprawy. W konsekwencji Beitz dowodzi, że analogia między państwem i osobą jest myląca, zaś właściwą analogią indywidualnej autonomii w odniesieniu do stosunków międzynarodowych jest nie narodowa autonomia, ale uzgodnienie politycznych i ekonomicznych instytucji z właściwymi zasadami sprawiedliwości¹. W posłowiu do nowego wydania swojej książki w 1999 roku Beitz zauważa, że literatura poświęcona międzynarodowej teorii politycznej w ciągu ostatnich 20 lat rozwinęła się w sposób imponujący.

Wskazując na przyczyny odrodzenia zainteresowania TPSM i problematyką etyki w stosunkach międzynarodowych, Stanley Hoffmann sytuuje jego ramy czasowe na przełom lat 70. i 80. Odpowiedzi na pytanie o przyczyny tego odrodzenia poszukuje w samych stosunkach międzynarodowych. Wśród zjawisk, które uznaje za najbardziej istotne, wymienia, po pierwsze, wzrost „gęstości” stosunków międzynarodowych i ich globalny zakres. Najważniejszymi zjawiskami globalnego systemu międzynarodowego uznaje rewolucję nuklearną, której skutkiem są nowe wymiary nadane problemowi braku bezpieczeństwa i w konsekwencji konieczność odrzucenia tradycyjnego podejścia do problematyki bezpieczeństwa rozumianego jako gra o sumie zerowej, oraz zjawiska ekonomicznej współzależności, w coraz większym stopniu integrujące światową ekonomię. Rewolucja nuklearna i ekonomiczna współzależność wywarły istotny wpływ na sposób rozumienia suwerenności. Po drugie, zjawiska te postawiły na nowo problem zmiany w stosunkach międzynarodowych. Tradycyjne zachowania państw, wyrażające się w logice rywalizacji i konfliktu, mogły doprowadzić w zmienionych okolicznościach do katastrofy. Kluczową innowacją stało się zatem podejmowanie przez państwa prób przeprowadzenia zmian wewnątrz i w stosunkach międzynarodowych w sposób deliberatywny i planowany.

Przykładami takich zmian są realizacja koncepcji państwa dobrobytu wewnątrz oraz porozumienia między supermocarstwami określające zasady gry, tworzenie reżimów międzynarodowych, działania na rzecz regionalnej rywalizacji, tworzenie

1

Ibidem, s. 8.