81816 P1010220

JCUttU TRADYCJE RODOWE

Hugo kładce nacisk na cechujące jego bohaterów pJj czucie honoru, którego każdej chwili gotowi są brotjU izpadą Tradycje rodowe przekazują wielkie czyn ' przodków, którzy dla honoru poświęcali życie i majątek

Honor nakazuje szacunek dla danego przez siebie sło. wa. Hernani, który przysiągł na głowę swojego ojca ze umrze, kiedy Ruy Gomez tego zażąda, dotrzymuje słowa: nie mógłby bowiem żyć z plamą na honorze nawet gdyby nikt prócz niego nie wiedział o złamaniu przysięgi.

Honor nakazuje szacunek dla praw gościnności. Ruy Gomez ukrywa we własnym domu swojego wroga, bo gość, kimkolwiek by był, jest dla niego osobą świętą i nietykalną, którą Bóg zsyła; gość ma prawo nie wymieniać swojego nazwiska; gościowi dziękuje się za to, że zaszczyca dom swoim przybyciem; gdy zachodzi potrzeba bronienia gościa, można posunąć się nawet do oporu władzy królewskiej: za prawo niewydania swojego go- , ścia Ruy Gomez ofiaruje własną głowę i cały majątek, wydanie gościa byłoby bowiem plamą na nazwisku rodowym. której nic na świecie nie potrafiłoby zmyć.

' Honor jest śęiśle związany z całym szeregiem prze-1 sądów kastowych. Król pojedynkuje się z Hernanim, i jak długo przeciwnik nie zna jego prawdziwego stanowiska. Ale gdy występuje jako król, nie może już przy- J jąć pojedynku, tym bardziej że przeciwnikiem jego jest zwycżajny bandyta; przy odmowie swojej trwa, nawet gdyby miał to przypłacić życiem.

Tak więc wykorzystywanie różnych momentów, I w których dochodzi do głosu poczucie honoru arysto* i

ANTYTEZY CHARAKTERU I POZYCJI SPOŁECZNEJ XLIX

jcracji hiszpańskiej, dostarcza Wiktorowi Hugo najefektowniejszych, najbardziej dramatycznych momentów.

Warto przypomnieć, że podtytuł Hemaniego brzmi: Honor kastylijski.

Wzniosłość i groteska. Zgodnie z zasadami głoszonymi w przedmowie do Cromwella Hugo posługuje się w swoim dramacie ostrymi przeciwstawieniami. W krytyce niejednokrotnie spotkać można zdanie, że konflikt w Hernanim opiera się na antytezach: młodzieniec jest przeciwstawiony starcowi, bandyta — królowi (oczywiście jest to ujęcie powierzchowne, ale polega na słusznym stwierdzeniu, tym bardziej że przeciwstawienie pomiędzy królem a bandytą stanowi jeden z najefektowniejszych motywów akcji).

W charakterach osób działających współistnieją sprzeczności: Hemani rozdarty jest między swoją miłością a nienawiścią, przechodzi z jednego krańcowego nastroju w drugi: uwielbia dońę Sol, ale ją zadręcza zwątpieniem w siebie i w nią; Ruy Gomez, wielka i szlachetna postać, wcielenie wszystkich cnót dawnego rycerstwa, bohatersko broniący swojego honoru i świętego prawa gościnności, pod wpływem nieokiełznanej namiętności przemienia się w okrutnika posyłającego na śmierć dwoje młodych, promiennie szczęśliwych istot; król, kapryśny i samolubny, któremu dońa Sol rzuca w twarz, że gdyby pozycja społeczna zależała od wartości moralnej, musiałby być bandytą, a Hernani królem, przemienia się w dostojnego władcę, który dla dobra ogólnego potrafi zapomnieć własnych spraw i wy-

Bibl. Nar. Ser. II, Nr 84 (W. Hugo: Hernani)    I