IMGp11 (4)

20

O. ANDRZEJ EFREM OBRUŚNIK OFM

TREŚCI FRANCISZKAŃSKIE W IKONOGRAFII PROSPEKTU NAWY PÓŁNOCNEJ..

21

U. 7. Warsztat zakonny, Św. Jan z Dukli. '■ Rzeźba chóru muzycznego nawy pól* nocnej z 1693 r. Leżajsk, Bazylika Oj- ! ców Bernardynów. Fol. S. Kłosowski

kazań i czynnym otwarciem na potrzeby ludzkie zjednał uznanie dla reformy franciszkańskiej i stał się bezpośrednim powodem wstępowania w szeregi zakonne wielu absolwentów Uniwersytetu Krakowskiego, scholarów i profesorów. Założona za jego przyczyną wspólnota na krakowskim Stradomiu dała początek licznej i wsławionej na terenie Polski społeczności Bernardynów⁵⁹.

Życiorys wielkiego reformatora i kaznodziei oraz jego przebogaty dorobek znalazły odzwierciedlenie w ikonografii. Postać tego wielkiego charyzmatyka zestawiano z kilkoma zasadniczymi atrybutami, takimi jak księga oraz hierogram , JHS” widoczny na sercu Świętego, względnie wyeksponowany na powierzchni sztandaru bojowego, który Święty ów trzyma w swych dłoniach⁶⁰.

W środowisku polskim, obok przedstawień o wymowie sym- | boliczno-teologicznej ukazujących św. Jana Kapistrana cało-postaciowo w kontekście sceny niebiańskiej oraz na tle scen ilu-

1L 8. Warsztat zakonny, Św. Jan Kapistran. Rzeźba chóru muzycznego nawy północnej z 1693 r. Leżajsk, Bazylika Ojców Bernardynów (stan przed konserwacją). Fot. S. Kłosowski

strujących jego życie i działalność⁶¹, pojawiały się przedstawienia malarskie i rzeźbiarskie, w których prezentowano go indywidualnie. Do szczególnie typowych należy XVII-wieczne malowidło w hallu przed zakrystią Bazyliki Ojców Bernardynów w Leżajsku⁶².

" K. Kanlak, Bernardyni polscy, L 1, Lwów 1933, s. 5 nu. Zob. H. R a g a n, Nazwa OO. Bernardynów w Polsce. (Odbitka z Księgi Pamiątkowej 50-lecia Gimnazjum FV im. Jana Długosza we Lwowie), Lwów 1928, (passim).

® K- K U o s 11 c, Ikonographie der christłichen Kunst, l 2: łkonograpliie der Heiligen, Freiburg im Breisgau 1928. s. 340; E. Ricci, Mille santi neWarte, Mailand 1931, s. 309-310; J. Braun,

Tracht und Attribute der Heiligen in der deutschen Kunst, Stuttgart 1943, s. 378-379; J. F. Roig, Ico no g rafia de los Santos, Barcelona 1930, s. 138; L. Rćau, op. cit., t. 111/2: łconographie des saints, Paryż 1959, s. 732-733; O. W i ni mer, Die Attribute der Heiligen, Innsbruck-Wien-MUn-chen 1964, s. 137; G. K a f t a I, łconography of tlie Saints in Central and South Italian Schools of Painting, Florcnce 1955, nr 205; O. B o n in a n n, Johannes Kapistran in der figurativen Kunst sei-ner abruzzesischen Heimat, „Franziskanischc Studicn" 52, 1970, s. 289.

⁶¹ A. E. O b r u ś n i k, Św. Jan Kapistran kaznodzieja i reformator. Wybrane zagadnienia z ikonografii Bernardynów w Polsce, StF 5, 1992, s. 297 nn„ ii. 1.

“ Oprócz wspomnianych wcześniej atrybutów takich jak sztandar bojowy i krucyfiks, które święty trzyma w swych dłoniach, na malowidle występują żołnierze wojsk chrześcijańskich w strojach polskich. E. Śn ieży riskn-S tolot, F. Stolot, op. cit., fig. 130.