CCI00019

Rozwiązanie parlamentu i jednoczesne określenie daty wyborów powszechnych formalnie należy do panującego i wykonywane jest w formie podpisanej i ogłoszonej przez niego proklamacji. Faktyczna decyzja należy do premiera. Wybory parlamentarne przeprowadzane są nie później niż w ciągu 20-25 dni od wydania proklamacji.

Podstawowe zasady prawa wyborczego są efektem ich historycznego rozwoju: ustawy z lat drugiej połowy ubiegłego wieku sukcesywnie rozszerzały krąg uprawnionych do głosowania; ustawa z r. 1872 wprowadziła zasadę tajności; ustawa z r. 1948 zapewniła równość wyborów, likwidując podwójne głosy i okręgi uniwersyteckie; ustawy z r. 1928 i 1969 obniżyły granice wieku wyborczego (18 lat); sankcje za stosowanie określonych i uznanych za nielegalne i korupcyjne praktyk wyborczych określiły ustawy z r. 1867 i 1883.

Czynne prawo wyborcze przysługuje osobom, które są obywatelami brytyjskimi, obywatelami innych państw Wspólnoty i Republiki Irlandii zamieszkującymi w Zjednoczonym Królestwie. Dotyczy to osób, które ukończyły 18 lat i zostały zarejestrowane w powszechnym rejestrze wyborców właściwym dla miejsca ich zamieszkania. W lutym 1987 rozszerzono prawa wyborcze na wyborców zamorskich, tzn. pozostających poza Zjednoczonym Królestwem obywateli brytyjskich zamieszkujących w Zjednoczonym Królestwie i wpisanych do rejestru wyborców w okresie poprzednich pięciu lat. Rejestr wyborczy w każdym okręgu jest corocznie uzupełniany przez specjalnie powołanych do tego wyborczych urzędników rejestracyjnych. Czynnego prawa wyborczego pozbawieni są: parowie będący członkami Izby Lordów; nienaturalizowani cudzoziemcy; umysłowo chorzy; skazani w czasie odbywania kary; osoby skazane na pięć lat więzienia za nielegalne lub korupcyjne praktyki wyborcze.

Głosowanie nie jest obowiązkowe. Pomimo obowiązywania generalnej zasady, że głosuje się osobiście, można to również uczynić za pośrednictwem poczty lub ustanowionego w tym celu pełnomocnika.

Bierne prawo wyborcze przysługuje każdemu, kto nie jest pozbawiony prawa głosowania (czynnego prawa wyborczego) i ukończył 21 lat z wyjątkiem: bankrutów, osób skazanych na ponad rok pozbawienia wolności i kleru. Niezależnie od wskazanej podmiotowej kategorii niewybieralności osób, w stosunku do których zachodzą swoistego rodzaju przesłanki o charakterze negatywnym, uniemożliwiające z prawnego punktu widzenia ich wybór, prawu wyborczemu znana jest także instytucja niepołączalności mandatu posła z zajmowaniem urzędów i stanowisk publicznych określonych ustawą z r. 1975 (np. urzędnicy cywilni, członkowie regularnych sił zbrojnych i policji, sędziowie, członkowie organów ustawodawczych działających poza Wspólnotą Brytyjską). Reasumując, można stwierdzić, że wymienione urzędy uznane zostały przez ustawodawcę za niepołączalne z mandatem poselskim z uwagi na jedno z następujących kryteriów: politycznej bezstronności urzędu; podległości urzędu i opłacaniu go 1832-1987, Parliamcntary Research Services, Dartmouth 1989, s. 177-178), oraz parlamentu kadencji 1992-1997.

22