CCI00025

opozycyjna zdobędzie łącznie więcej głosów niż partia rządząca (posiadająca większość mandatów w Izbie Gmin).¹²

Zasada większości względnej w połączeniu z zasadą okręgów jednomandatowych utworzyła trudną do przebycia przeszkodę dla mniejszych partii i kandydatów niezależnych w dostaniu się do parlamentu. Nie można też zapomnieć, na co zwraca uwagę S. Gebethner, o psychologicznym aspekcie wyborów. W odczuciu społeczeństwa wytworzyło się przekonanie, że oddanie głosu na innego kandydata jest jednoznaczne ze zmarnowaniem głosu, gdyż nie ma on żadnego wpływu na wyniki walki prowadzonej przez kandydatów obu głównych partii. Tym można także wytłumaczyć stosunkowo niską frekwencję wyborczą.

Na koniec wypada wskazać na znacznie szersze znaczenie wyborów do Izby Gmin. Ich wynik przesądza nie tylko o tym, która z partii będzie posiadała większość w parlamencie, ale także - zgodnie z jedną z podstawowych zasad systemu parlamentarnego - o tym, z łona której partii zostanie wyłoniony rząd wraz z premierem, którym zostanie lider partii zwycięskiej w wyborach.

3. ORGANIZACJA I TRYB FUNKCJONOWANIA IZBY GMIN

1. Skład liczbowy Izby Gmin jest zmienny, uzależniony od liczby jednomandatowych okręgów wyborczych. Obecnie Izba Gmin liczy 659 posłów, obradujących w sali opactwa westminsterskiego (od r. 1352). Procedura jej obrad kształtowała się stopniowo i do dziś jeszcze mimo istnienia tzw. Standing Ordes - uchwał podejmowanych przez każdą z izb, regulujących niektóre zagadnienia postępowania - większa jego część zawarta jest w tradycji, zwyczajach parlamentu i precedensowych rozstrzygnięciach spikera izby.

Izba Gmin obraduje na sesjach. Otwiera je mowa tronowa, w której podane są przyczyny zwołania izby. Zgodnie z przywilejem wolności słowa nie zobowiązują one izby do rozpatrywania wyłącznie spraw poruszanych w mowie tronowej. Sesję parlamentu kończy tzw. „prorogacja”, odczytana z polecenia monarchy przez Lorda Kanclerza, wyrażająca zgodę królewską na uchwalone przez izby ustawy oraz określająca datę zebrania się parlamentu na kolejną sesję. Projekty ustaw, które nie zostały uchwalone w czasie sesji, muszą być wniesione ponownie. W praktyce okres między zamknięciem jednej a otwarciem drugiej sesji jest dość krótki. Izba Gmin obraduje w ciągu roku około 9 miesięcy.

Posiedzenia Izby Gmin odbywają się codziennie od poniedziałku do piątku, wyjątkowo zaś, na podstawie rezolucji izby powziętej na wniosek ministra, tak-

¹² Dowodzą tego chociażby wyniki wyborów powszechnych w r. 1951, 1974 i 1983. W roku 1951 i 1983 zwyciężali konserwatyści, zdobywając co prawda więcej mandatów w Izbic Gmin, ale mniej głosów w skali całego kraju. Natomiast w lutym 1974 r. mniejsza liczba ważnie oddanych w skali kraju głosów zapewniła sukces wyborczy Partii Pracy. Również w wyborach r. 1992 dało o sobie znać wynikające z obowiązującego systemu wyborczego zjawisko falsyfikujące wynik wyborów. Co prawda konserwatyści zdobyli 336 na 651 mandatów w izbie, ale legitymowali się zaledwie 41,9 % ważnie oddanych głosów w skali kraju.

28