CCI00033

Pierwsze czytanie, w przypadku projektu rządowego, jest formalnością polegającą na odczytaniu tytułu projektu i określeniu dnia, w którym odbędzie się drugie czytanie.

Drugie czytanie, znacznie bardziej istotne, polega na przedłożeniu przez wnioskodawcę wniosku o przyjęciu ustawy w drugim czytaniu. Debata, po uzasadnieniu projektu przez wnioskodawcę, ma charakter ogólny i dotyczy zasad projektu. Zgłoszone poprawki mogą być przedmiotem obrad, lecz nie głosowania i wykorzystywane są z reguły przez opozycję JKMości do prowadzenia dyskusji nad polityką rządu w dziedzinie, której dotyczy projekt.

Kolejny etap postępowania to skierowanie projektu do komisji - stałych lub wyjątkowo do Komisji Całej Izby, w których toczy się dalsza dyskusja, dotycząca szczegółowych rozwiązań projektu.

Trzecie czytanie obejmuje przedłożenie sprawozdania komisji na plenum izby oraz dyskusję nad szczegółowymi rozwiązaniami projektu ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję. Przez przyjęcie wniosku o dokonaniu trzeciego czytania projekt staje się ustawą uchwaloną przez Izbę Gmin i zostaje przekazany do Izby Lordów.

Uprawnienia Izby Lordów w procesie ustawodawczym są poważnie okrojone. Nie ma ona prawa odrzucania projektów budżetowych, a do pozostałych może jedynie zaproponować poprawki. Jeżeli wprowadzone zmiany nie uzyskują akceptacji Izby Gmin i jeżeli zawiodą wszystkie środki uzgadniania stanowisk obu izb, po upływie roku projekt zostaje uznany za uchwalony w brzmieniu uznanym przez Izbę Gmin - jeśli ta ostatnia uchwali projekt na kolejnych dwóch sesjach w niezmienionym brzmieniu. Zgoda Izby Lordów jest bezwzględnie konieczna do uchwalenia ustawy o przedłużeniu kadencji Izby Gmin.

Aby projekt uchwalony przez parlament zyskał moc obowiązującą, konieczna jest promulgacja monarchy (nadanie sankcji wykonalności projektowi uchwalonej ustawy). W praktyce instytucja ta stała się martwa - ostatni raz monarcha odmówił swego podpisu w r. 1707.

Regulamin parlamentu Wielkiej Brytanii przewiduje także możliwość skrócenia przedstawionej procedury ustawodawczej. Od roku 1969 zarówno pierwsze, jak i drugie czytanie może być pominięte i projekt może być skierowany wprost do rozpatrzenia przez komisję, można także poniechać debaty nad sprawozdaniem komisji, a tym samym zrezygnować z trzeciego czytania. Istnieje więc możliwość uchwalenia ustawy bez rozpatrywania jej przez Izbę Gmin i przeprowadzenia debaty na jej plenarnym posiedzeniu.

W toku postępowania nad ustawą wykształciło się też szereg instytucji zmierzających do limitowania czasu debaty na plenum izby i w komisjach.

wości to próba wniesienia projektu po „godzinie pytań” lub skorzystanie we wtorki lub środy z przepisu tzw. „dziesięciu minut”, pozwalającego na krótką prezentację projektu przez wnioskodawcę oraz na wyrażenie krótkiego sprzeciwu wobec projektu przez oponenta wnioskodawcy. Tylko niewielka liczba ze zgłaszanych w omawiany sposób projektów jest uchwalana: w sesji 1971-1972 na 90 uchwalono 15, w sesji 1987-1988 na 115 uchwalono 11.

36