CCI00043

Manuał); proklamacji, patentów, kart oraz innych dokumentów pod Wielką Pieczęcią. Prerogatywy są w rzeczywistości działaniami rządu inspirującego JKMość radą do ich wykonania.

Stosunkowo najbardziej suwerenną spośród prerogatyw królewskich jest powołanie premiera. Konwenans konstytucyjny nakazuje, aby jej wykonanie odpowiadało układowi sił stronnictw politycznych w parlamencie. Zobligowany tym układem monarcha powierza stanowisko premiera i misję tworzenia rządu liderowi partii większości parlamentarnej. Obecnie jednak decyzja ta przesunięta została na wewnątrzpartyjne mechanizmy wyłaniania liderów, a w związku z tym akt panującego jest tylko formalnym zatwierdzeniem suwerennej woli frakcji parlamentarnej.

Wobec tak istotnych konstytucyjnych i politycznych ograniczeń monarchy jego faktyczny udział w sprawowaniu władzy ogranicza się do trzech praw: prawa, aby się go radzono; prawa do zachęcania; prawa do ostrzegania. Z ich istnieniem związane jest obowiązywanie pewnych reguł konwencjonalnych, nakładających na ministrów obowiązek: powiadamiania panującego o wszystkich ważniejszych zamierzeniach rządu i zasięgania jego opinii w tych sprawach; niezmieniania w sposób dowolny środka, na który panujący udzielił zgody; szczerości wobec panującego. Ich przestrzeganie nie wiąże się oczywiście zobowiązywaniem sankcji za ich naruszenie, a wynika jedynie z szacunku i autorytetu, jakim cieszy się panujący.

Uzasadnieniem istnienia osobistego wpływu panującego na sposób wykonywania władzy jest wyrażany w Wielkiej Brytanii pogląd, że „[...] ani zwierzchnia władza ustawodawcza, to jest Parlament, ani zwierzchnik polityczny, to jest Naród, nie życzą sobie, aby panujący monarcha był pozbawiony osobistego wpływu na rządy kraju”.²⁸

VI. RZĄD I GABINET

1. Termin „rząd” w odniesieniu do ustroju brytyjskiego ma kilka zastoso-

90

wań, niepokrywających się z europejskim rozumieniem tego słowa.~ Według konstytucji organem egzekutywy jest Korona jako zespół przywilejów i uprawnień zwierzchnich, jako idea prawna, którą fizycznie uosabia monarcha wyko-nujący swą władzę osobiście bądź przez sługi Korony. W tym znaczeniu na rząd składa się cały aparat administracji państwowej opłacanej ze skarbu państwa.

M. Szerer, Naród w parlamencie. Prawo i obyczaje polityczne Anglii, Londyn 1941, s. 87. Potwierdzają to również wyniki badań opinii publicznej. W 1969 r. 30% badanych wyraziło poparcie dla monarchii w jej obecnym kształcie, 50% respondentów, wyrażając swoje poparcie dla monarchii, sugerowało możliwość wprowadzenia w jej funkcjonowaniu niewielkich zmian, przy 13% osób domagających się jej zniesienia. W 1980 r. 90% respondentów zdecydowanie przedkładało model brytyjski nad system francuski czy

Szczegółowo na temat członków rząd(f$isze S. Gebethner {Rząd i opozycja..., s. 146 i n.).

■jc    ęA

Al

i ^otoeW^. |

A    ^ ,

29