page0395

DUSZA W DOCZESNOŚCI. 393

drosie, Rzeczypospolitej, Timeuszu, oraz innych pismach dzieli ją na różne części, wywnioskował Schultess czem prędzej, że Fedon jest dawniejszy"¹). Ale jednolitość natury może iść w parze z władzami lub częściami, a które z nich uważał Platon za doczesne, które za nieśmiertelne i w jakim stopniu i znaczeniu, jest bardzo niepewne i wymaga dokładnego zbadania wszystkich tekstów ²). W Rzeczypospolitej n. p. rozprawia obszernie o trzech władzach duszy ¹ funkcyach, które każdej z nich są właściwe³), a w księdze dziesiątej, gdy z powodu jej nieśmiertelności, zastanawia się nad prawdziwą jej istotą, oświadcza, że ta, brana w sobie i dla siebie, nie może być przepełniona liczną wielorakością, niepodobieństwami, różnicami, bo »nie łatwo może być wiecznem, czem przecie dusza być okazała się, co z wielości złożone jest a nie posiada układu najlepszego* ⁴). Teraz ona zanieczyszczona obecnością ciała, oszpecona chorobami i naroślami, podobna do bożka morskiego Glaukosa, którego rysów pierwotnych także trudno dopatrzeć się po przez muszle, trawy i kamienie, do niego przyczepione, ale »trzeba rozważyć jej miłość mądrości i jakich rzeczy jest żądna i jakiego szuka obcowania, będąc spowinowacona z tern, co boskie i nieśmiertelne i zawsze takie same; trzeba pomyśleć, jakąby mogła być, gdyby cała poszła za tym popędem i wydostała się z morza, w którem teraz pogrążona, i wyłamała się z po za tych kamieni i muszli, które teraz do niej przyrosły, bo ziemią się karmi a z tych niby uczt błogosławionych, jak je zowią, wiele przyrosło do niej części ziemistych, skalnych i dzikich. Wtedy dopiero ujrzanoby, jaka jest prawdziwa jej istota, czy wieloraka, czy jednokształtna czy którymkolwiek istnieje sposobem* ⁵).

Mógłby niejeden z miejsca tego wyprowadzić wniosek, że Fedon o wiele późniejszy i dojrzalszy od Rzeczypospolitej, skoro ta i troistość duszy i pojedynczość utrzymuje, on zaś żadnej wzmianki nie czyni o pierwszej a drugą samą duszy przysądza ⁶).

‘) Platon. Forschungett. Bonn 1875, p. 52 sq.

") Niejedno wyjaśnili Z e 11 e r, Philos. der Griech. II. 1. p^- 843 (4-te wyd.) 1 S i e b e c k, Gesch. der Psychol. I. p. 301.

³) Resp. IV. 436 sq.

*) Re sp. X. p. 611 b.

⁶) Ibid, X. p. 611 e — 612 a.

⁶J Zob. ustęp przytoczony na str. tego tomu.

http://rcin.org.pl