CCI00063

wiła sojusz z socjalistami, wystąpił on z chadecji i założył własne ugrupowanie. Swój program oparło ono na konieczności walki z mafią, upatrując w działaczach chadecji głównych opiekunów politycznych mafii. Ukazując nieudowod-nione czasami związki chadecji z mafią i głosząc hasło konieczności odnowy Sycylii, ugrupowanie to z lokalnego stało się z czasem ugrupowaniem ogólno-włoskim. Już w pierwszych wyborach regionalnych w r. 1991 zdobyło ono na Sycylii 7,3% głosów, stając się czwartą pod względem wielkości partią tego regionu. W wyborach do parlamentu w r. 1992 ugrupowanie to osiągnęło poparcie 700 tys. wyborców, co stanowiło około 2% ogółu głosów.

Pakt na rzecz referendum formalnie założony został w r. 1991, lecz poprzedzał go podobny ruch założony jeszcze pod koniec lat osiemdziesiątych przez chadeka Mario Segniego. Jego celem było zebranie niezbędnej liczby podpisów pod wnioskiem o rozpisanie referendum w sprawie zniesienia systemu proporcjonalnego w wyborach komunalnych. Z czasem ruch rozszerzał listę postulatów, stawiając sobie za cel zmianę faktycznego ustroju państwa.

Kryzys „starych partii” zaobserwować można już było na początku lat dziewięćdziesiątych. W wyniku wyborów z 5 kwietnia 1992 r. wszystkie tradycyjne partie włoskie poniosły poważne straty. Uformowana po wyborach koalicja rządowa posiadała większość parlamentarną jedynie dzięki istnieniu proporcjonalnego systemu wyborczego. Kryzys włoskiego życia politycznego wynikał również z kryzysu finansowania partii politycznych. Faktyczne dochody partii politycznych ponad 50-krotnie przewyższały sumy otrzymywane w formie dotacji z budżetu państwa. W sporej więc części partie polityczne Włoch utrzymywały się z nielegalnych źródeł finansowania. Było to możliwe dzięki rozwinięciu całego systemu łapówek wypłacanych przez przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowe za uzyskiwanie lukratywnych kontraktów rządowych.¹⁵

Problemem powodującym zmianę istniejącego systemu partyjnego były wydarzenia związane z faktem ujawnienia powiązań świata gospodarczego i politycznego z nielegalnością finansowania partii politycznych. Wydarzenia te, nazwane następnie akcją „czyste ręce” {mani pulite), rozpoczęły się od ujawnienia afery w r. 1992 przez grupę prokuratorów z Mediolanu pod przewodnictwem A. Di Piętro. Efektem rozpoczęcia spraw dotyczących fałszowania bilansów handlowych jednego z największych przedsiębiorstw włoskich Enimont (chemia) było ujawnienie faktu pobierania łapówek przez dwie partie włoskie: Włoską Partię Socjalistyczną i Włoską Chrześcijańską Demokrację.

Centrum gospodarcze Włoch - Mediolan w wyniku prowadzenia wspomnianej akcji ochrzczono mianem „Łapówkogrodu” {Tangentopilis). Równocześnie ujawniono fakty powiązań przedstawicieli polityki ze światem przestępczym, zwłaszcza zaś z mafią sycylijską i kalabryjską. Najbardziej spektakular-

¹⁵ Ojcostwo tego systemu przypisuje się we Włoszech przemysłowcowi E. Mattei, założycielowi koncernu petrochemicznego ENI. Po jego śmierci do systemu tego powrócił przewodniczący Włoskiej Partii Socjalistycznej B. Craxi, wciągając do niego wszystkie liczące się w ówczesnych Włoszech partie polityczne.

68