CCI00089

bardziej jednolitego organizmu państwowego. Dopiero wojna prusko-austriacka w r. 1866 przesądziła kwestię ustroju Niemiec w ten sposób, że państwa pół-nocnoniemieckie, po wyeliminowaniu Austrii, utworzyły Związek Północno-niemiecki pod przewodnictwem Prus, który z kolei po przystąpieniu do niego krajów południowoniemieckich, przy dużym współudziale Bismarcka, przekształcił się w r. 1871 w Cesarstwo Niemieckie. W skład Cesarstwa wchodziło 25 państw związkowych, przy czym dominującą w nim rolę odgrywały Prusy -godność cesarza Związku połączona była z dziedziczną godnością króla Prus.

2. Po upadku w r. 1918 monarchii i proklamowaniu republiki 31 lipca 1919 r. Zgromadzenie Narodowe głosami tzw. koalicji weimarskiej, złożonej z lewicy liberalnej i katolickiego centrum, a przeciw głosom prawicy i lewicowego odłamu socjalistów (zwanych niezależnymi) uchwaliło Konstytucję, która po podpisaniu przez prezydenta Eberta weszła w życie 11 sierpnia 1919 r.

Demokratyczny charakter nowo uchwalonej tzw. konstytucji weimarskiej był wynikiem reakcji przeciwko autokratyzmowi cesarskiemu i rewolucyjnym nastrojom ludności po przegranej wojnie. Suwerenem - w miejsce głów państw związkowych - stał się naród niemiecki, który w wyborach pięcioprzymiotni-kowych wybrał Reichstag i prezydenta. Utrzymany został związkowy charakter państwa (z dużymi uprawnieniami władz centralnych), chociaż w stosunkach między krajami a federacją ujawniała się wyraźna tendencja do unifikacji państwa niemieckiego.

System organów państwowych opierał się na monteskiuszowskiej zasadzie podziału władz. Parlament był dwuizbowy. W miejsce zlikwidowanej Rady Związku utworzono Radę Rzeszy (Reichsrat), złożoną z delegatów rządów krajowych i obradującą pod przewodnictwem kanclerza. Organ ten, o ograniczonych kompetencjach (nie miał prawa inicjatywy ustawodawczej, ustawy mogły dochodzić do skutku mimo jego sprzeciwu), nie posiadał w praktyce większego znaczenia. Wzmocnieniu uległa pozycja drugiej izby - Reichstagu; do jego kompetencji należało ustawodawstwo, wyrażanie zgody na zasadnicze akty natury państwowej, kontrola nad rządem, który - zgodnie z zasadami systemu parlamentarnego -winien cieszyć się zaufaniem Reichstagu.

Pewną równowagę dla parlamentu stanowić miał prezydent, wybierany i odwoływany przez naród. Z uwagi na źródło swych pełnomocnictw oraz autorytet osobisty w przypadkach konfliktowych stać się mógł rozjemcą między rządem a parlamentem. Zgodnie z systemem rządów parlamentarnych prezydent mianował kanclerza, a na jego wniosek ministrów, posiadał prawo rozwiązania Reichstagu, którego akty rządowe wymagały jego kontrasygnaty. Pewnym wyłomem w klasycznym systemie parlamentarnym było przyznanie prezydentowi (obok jednej dziesiątej uprawnionych do głosowania obywateli) prawa zarządzania referendum.

W mianowanym przez prezydenta rządzie pewne przywileje posiadał kanclerz. Był on powoływany na podstawie decyzji prezydenta, do niego należało prawo przedstawiania wniosków co do składu rządu oraz określenie zasadniczej

94