CCI00101 (2)

r organom administracji państwowej lub samorządowej), albo potrzeba adzenia wspólnych badań doktrynalnych nad przepisami należącymi ^łtorycznie do różnych gałęzi prawa, ale związanymi wspólnym celem wczym. Wyodrębnienie dyscypliny dydaktycznej ma na celu usprawnie-dydaktyki. Jak o tym będzie jeszcze mowa, jako „klasyczny” przykład ;o rodzaju dyscypliny może posłużyć tzw. prawo rolne.

IV.    Termin „prawo cywilne” wywodzi się z prawa rzymskiego, jest bowiem odpowiednikiem łacińskiego określenia ius civile. Źródłem tego określenia jest z kolei słowo civis.

Ciris to obywatel, a zatem ius civile to prawo obowiązujące obywateli danego państwa. Rzymskie ius civile było więc ius proprium civium Romano rum. Prawu cywilnemu w tym znaczeniu przeciwstawiali prawnicy rzymscy tzw. ius gentium, które było wprawdzie również prawem rzymskim, ale nic ograniczonym w swym zasięgu do obywateli rzymskich, lecz obowiązującym wszystkich mieszkańców imperium rzymskiego.

Odpowiednikiem tej terminologii są współczesne terminy w języku niemieckim burgeriiches rcchi i rosyjskim grużdanskoje prawo. Można więc powiedzieć, że prawo „obywatelskie" to prawo regulujące życie i działalność każdego dawniej obywatela mieszkańca danego kraju oraz funkcjonowanie jego organizacji, w której ramach działają osoby prawne.

Wpływ prawa rzymskiego na dzisiejsze systemy prawa cywilnego nic ogranicza się do przejęcia przez te systemy samej nazwy tej dyscypliny. Starożytni Rzymianie przeszli do historii jako naród o niezwykle wysokim poziomic umiejętności prawniczych, z którego pochodzą prawnicy uznawani za autorytety przez wiele setek lat. Dzięki temu powstał zadziwiająco precyzyjny, sprawny system prawa cywilnego. Z kolei cechy te sprawiły, że prawo rzymskie odegrało olbrzymią rolę daleko poza granicami imperium rzymskiego. Polegała ona bądź na tym, że obowiązywało ono wprost na skutek jego recepcji przez niektóre kraje zachodnioeuropejskie, bądź na tym. że zasady tego prawa stanowiły podstawę późniejszych systemów prawnych w wielu krajach.

Prawo rzymskie znalazło swoje ostateczne ustalenie w kodyfikacji justyniańskiej (1 połowa VI wieku n.e.); kodyfikacja ta stanowiła w wiekach średnich zasadnicze źródło znajomości prawa rzymskiego, a zarazem przedmiot badań prawników ze szkoły glosatorów i postglosalo-rów. Wówczas to kodyfikacji justyniańskiej nadano nazwę Corpus iuris civilis, aby odróżnić prawo rzymskie (ius civile) od powstałego w średniowieczu nowego systemu prawnego, jakim było prawo kanoniczne (ius canonicum).

W wyniku tego znaczna część podstawowych założeń prawa cywilnego, wykształconych w prawie rzymskim, znajduje wyraz w systemach prawnych współczesnych państw naszego kręgu kulturowego. Dzięki temu systemy te wykazują wiele podobieństw, co niewątpliwie ułatwia realizację współczesnej tendencji do integracji prawa w skali europejskiego kontynentu.

V.    Prawo cywilne należy do tzw.Oprawa prywatnego.) Jak to trafnie podkreślono w doktrynie, ustalenie ścisłej granicy między prawem prywatnym a publicznym nie jest możliwe, mimo że starało się to uczynić wiele teorii¹. Jak trafnie zauważa F. Bossowski², za najbardziej jasną wypada uznać definicję prawnika rzymskiego Ulpiana, w myśl której publicum ius

19

1

   Por. J. Kowalski: Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa 1984, s. 160.

2

   Por. J. Bossowski: Prywatne prawo, w: Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, s. 1774.